The Project Gutenberg EBook of La Nigra Galero, by Wilhelm Raabe

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org


Title: La Nigra Galero

Author: Wilhelm Raabe

Translator: Fritz Wicke

Release Date: December 29, 2007 [EBook #24074]

Language: Esperanto

Character set encoding: ASCII

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA NIGRA GALERO ***




Produced by Andrew Sly, Dave Morgan and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net






INTERNACIA
MONDLITERATURO

Kolekto de la plej famaj verkoj
el cxiuj naciaj literaturoj

[Ilustrajxo kun devizo: Ni fosu nian sulkon]

FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1922
ESPERANTO-FAKO



WILHELM RAABE

LA NIGRA GALERO

El la germana originalo tradukis

Fritz Wicke

2a, korektita eldono

FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1922
ESPERANTO-FAKO


Kun permeso de la eldonejo:
VERLAGSANSTALT HERMANN KLEMM A.-G.
Berlin-Grunewald




Antauxparolo.


_Wilhelm Raabe_, la verkinto de "La Nigra Galero", estas la lasta
el la eminentaj germanaj rakontistoj, naskigxintaj cxirkaux la
dudekaj kaj tridekaj jaroj de la deknauxa jarcento. Li naskigxis en
la jaro 1831 kaj mortis en la jaro 1911. Tiuj cxi okdek jaroj enhavas
solecan poetan vivon. Kaj en la solecon gvidas ankaux la verkoj de
_Raabe_: en etajn nestojn, al stranguloj kaj originaluloj, al
cxiuspecaj idealistaj izolituloj rigardataj kiel sensenculoj, al
silentaj simpluloj, kiuj humile faras la devon, al kuragxaj
nefleksitaj, kiuj sin oferas, al bedauxrindaj suferuloj, kiuj sindone
plendas. -- _Raabe_ volonte cxirkauxsxpinas la leganton kaj postulas
de li paciencon. Li volonte forvagas: li kaj la homoj de liaj verkoj
havas tempon. Sed kiu kun li havigas al si la tempon, kiu havas
paciencon, kiu vole sekvas, ties senton vekas la poeto por la cxarmoj
de la etuloj negravaj, neatentitaj, al tiu li montras, por paroli kun
li mem, "en la plej malvasta rondo, en la plej silenta koro,
filozofajxojn". -- _Raabe_ komence estis pesimisto, sed pli kaj pli
cxio cxe li farigxis amo, varmo, idilio, bonhumoro, pli kaj pli li
farigxis majstro de la deviga forto bonhumora. Liaj rakontoj
plejparte ludas en la nuntempo, sed ke ankaux en la historia rakonto
li pruvas arton neatende devigan, ne malstrecxantan la leganton, por
tio precipe "La Nigra Galero" estas ekzemplo ne la plej malbona.

D-ro Fritz Wicke


Noto: Cxiuj ne-esperantaj vortoj kaj ne-esperantigitaj nomoj estas
prese distingitaj per kursivaj literoj.




I.

Sur la remparoj de la fortikajxeto _Liefkenhoek_.


Estis malhela, ventega nokto en la unuaj tagoj de novembro dum la
jaro 1599, kiam la hispana gardostaranto en la fortikajxeto
_Liefkenhoek_, sur la flandra bordo de la rivero Skeldo, alarmis, la
tamburo vekis la dormantan garnizonon, kaj cxiu -- estro kiel soldato
-- prenis sian ofican lokon sur la remparoj.

La rivero Skeldo altondumis, kaj ofte gxi jxetis la sxauxmerojn trans
la sxirmmurojn, en la vizagxojn de la frostetantaj sudlandanoj. Akre
fajfis la vento de la direkto nordorienta, de la "provincoj", kaj la
hispanoj jam delonge sciis, ke de tiu direkto nur malofte venas io
bona por ili.

Ankaux en la fortikajxeto _Lillo_, sur la brabanta bordo de la
rivero, rulis la sonoj de tamburo, auxdigxis korneto; klare oni
auxdis tra la venta bruego, tra la akvo mugxanta malproksiman
kanontondron, kiu povis deveni nur de iu sxipbatalo sur la
"_Westerskeldo_".

La "Geuxzoj de l'akvo" ludis la kutiman ludon.

Kiom cxagrenis tiun cxi amfibian genton la ventego kaj la malhelo?
Cxu ventego kaj nokto ne estis gxiaj plej bonaj kunbatalantoj? Kiam
iu akvogeuxzo timis la ventegan maron kaj la malhelon, havante okazon
ruztrompi la malamikegojn, ekstermi la dezertigantojn kaj
premegantojn de la patrujo, batale reakirita de la ondegoj?

Sed terure estis la milito degenerinta.

Tridekdu jarojn jam nun dauxris tiu abomena pusxado tien kaj tien
cxi de la batalantaj partioj, kaj gxis nun fino ne estis videbla. La
semo de la drakaj dentoj ricxege estis gxerminta; feraj viroj estis
kreskintaj el la sangosterkita tero, kaj ecx la virinoj forgesis
humanecon kaj dolcxecon. Ekzistis juna generacio, kiu pacon ne
sopiris, jam pro tio, cxar gxi tute ne konis gxin.

Sed la milito, certe terura sur la tero, estis ankoraux pli timinda
sur la maro. Sur la tero estis ankoraux eble intersxangxi aux
reacxeti kaptitojn; -- urboj, urbetoj kaj vilagxoj povis sin savi per
monpago kontraux brulado kaj rabado; sur la maro jam longe ekzistis
nek pardono nek reacxeto. Kiel kompatago estis rigardate, glavmortigi
senprokraste la reciprokajn kaptitojn aux pendigi ilin al la velaj
stangoj kaj ne malrapide mortturmentegi ilin plej kruele, ne krucumi
ilin sur la ferdeko kaj subakvigi kun la kaptita sxipo. --

Kun zorga atento auxskultis sur la remparoj de la fortikajxeto
_Liefkenhoek_ estroj kaj soldatoj la kanonadon kaj intersxangxis
siajn konjektojn. La unu tion cxi, la alia tion opiniis pri la
batalantoj; sed laste inter la soldatoj komence pli mallauxte; sed
poste pli certe kaj lauxte de busxo al busxo iris la vorto:

"La Nigra Galero, denove la Nigra Galero."

Cxiu inter kolero kaj nedirebla korpremo elparolis tiun cxi vorton:

"La Nigra Galero."

Cxirkaux la unua cxesis la vento, kaj ankaux la kanonado eksilentis;
sed dudek minutojn post la unua ekflamis malproksimege brilo
sangrugxa, fulmsimila super la malhelaj akvoj; la lumo ektremis sur
la centoj da barbaj, sovagxaj vizagxoj sur la muroj de _Liefkenhoek_
kaj _Lillo_, kaj duonon da horo poste sekvis tiun cxi lumfenomenon
la surda krako de eksplodo pligranda, per kiu la batalado sxajnis
esti finita, kiel tragedio finigxas per katastrofo. Oni auxdis kaj
vidis nenian signon plu, kiu pruvis gxian dauxron. La garnizonoj en
la hispana fortikajxo, kvankam atentante kaj auxskultante ankoraux
longan tempon, tamen neniun pafadon plu auxdis. --

"Nu, kion vi pri tio jugxas, _sennor Jeronimo_?" demandis la estro de
_Liefkenhoek_ al unu el siaj kapitanoj, maljuneta, maldika viro kun
grizaj haroj kaj barbo, kovrita per cikatroj de la kapo gxis la
piedoj.

La alparolito, gxis nun apogita al la sxirmmuro iomete aparte de siaj
kunuloj, movetis la sxultrojn.

"Ne demandu min pri tio, _sennor_. Pro Dio kaj la sankta Virgulino,
mi jam longe cxesis cerbumi pri tio, kion alportas al ni tiu milito.
La kiraso preskaux kreskis al mia hauxto kaj mian postenon mi tenos
gxis la lasta tago; sed -- tio suficxas."

"Vi estas tre malgxentila, _Jeronimo_", diris la estro, viro multe
pli juna ol la maljuna militisto kaj nur antaux nelonge alveninta el
Kastilujo en Nederlando, por preni sur sin la guberniestran postenon
en tiu cxi fortikajxeto apud la Skeldo.

"Kolonelo," diris la kapitano, "depost kelkaj longaj jaroj mi nun
tenas mian lokon sur tiu cxi terpinto kaj vidas preterruli la ondojn.
Vi estas junulo, kolonelo, sed via antauxulo ankaux estis juna kaj
nobla. Jen li staris apud mi, en la sama loko, kie vi nun staras,
plena de junagxaj songxoj kaj venkesperoj. Nun li kusxas malsupre sub
la ondoj, kaj tiu, kiu lin antauxiris, falis per kuglo apud
_Turnhout_; li ankaux opiniis esti venkkronita kaj povi hejmen iri en
la kastelon apud _Tarata_ rivero cxe sian junan edzinon -- ho! Kaj
nun mi rekalkulas per la fingroj gxis la fino de la jaro dekkvincent
okdekkvin, kiam mi revenis de Madrido; -- _sennor_, tiam ankaux mi
kredis ankoraux pri venko kaj honoro en tiu cxi milito. Mi cxesis
pri tio kredi, kaj vi ankaux cxesos, kolonelo, se Dio konservos al
vi la vivon."

"Vi revas malgajajxojn, kapitano! Sed diru do, cxu vi estis en
Madrido en tiuj eterne memorindaj tagoj?"

"Jes!"

"En tiu glora jaro, kiam la granda princo reakiris al ni Antverpenon?"

"Jes!"

"Sekve vi kun _Aleksandro Farnese_ eniris en la urbon kiel venkinto?
Ho, vi felicxulo!"

"Ne", diris la maljuna militisto malgaje. "Mi ne estis en la triumfa
procesio; oni estis ordoninta al mi ion alian, pri kiu oni tiam
enviegis min en la tendaro. Mi estis la viro, kiun sendis la kuragxa
princo kun la novajxo pri la kapitulaco de la urbo cxe _Don Filipon_
-- Dio estu favora al lia animo!"

"Vi? Vi, kapitano _Jeronimo_, alportis tian raporton al la regxo; --
ho, trifoje felicxulo! Mi petas, rakontu pri tio, cxar ni ja ankoraux
ne rajtas forlasi la remparon."

La aliaj oficiroj de la garnizono estis iom post iom proksimigxintaj
al la estro kaj al la kapitano; nun ili formis kiel atentaj
auxskultantoj rondon cxirkaux ilin ambaux. Ne estis oftajxo,
rakontigi la maljunulon _Jeronimo_.

"Kion diri pri tio?" komencis la kapitano. "En la nokto de la kvara
gxis la kvina septembro dekkvincent okdekkvin mi haltigis mian
senspiran cxevalon antaux la kastelo Madrida -- mi naskigxis en la
urbo, kaj tamen mi diras al vi, sinjoroj, ke mia koro frapegis,
reauxdante denove la bruon de la rivero _Manzanares_. Mi antaux
nelonge estis revinta pri gxia mugxado suficxe ofte en la milita
hospitalo dum la vundfebro. Kaj la celo atingita, la fiera
sendajxo, kiun mi portis, la atendado de fableca rekompencado, kiun
mi revis, rondpusxis pli vigle la sangon en la vejnoj. Mallumo kaj
tomba silento kusxis sur la kastelo kaj la urbo; la hierauxan tagon,
kiel mi poste auxdis, estis okazinta granda _autodafe, kaj la
logxantaro fordormis la festan konfuzon -- cxio dormis, ecx la regxo
_Don Filipo_. La gardostarantoj levis la partisanajn pintojn kontraux
mia brusto, en la momento, kiam mia senfortigita cxevalo falegis sub
mi sur la pavimon. Mi same kiel mia cxevalo estis senspira kauxze de
la antauxa sovagxa rajdado, sed estis ankoraux suficxe forta por
spiregparoli: 'Leteroj el Flandrujo, leteroj por la regxo! Leteroj de
la princo _Aleksandro de Parma_! Venko!' -- La armiloj mallevigxis,
korteganoj alkuris, demandis min, kaj poste mi estis gvidata tra la
haloj de la kastelo al la dormcxambro de nia sinjoro. Mia koro
ektremis kiel miaj lacegaj membroj. Ennubigxis antaux miaj okuloj,
kiam en la regxa dormcxambro mi genufleksis antaux la lito de la
regxo kaj prezentis al li la leteron de la granda princo. Apogita sur
la kubuto, nia sinjoro, _Don Filipo_, rompis la sigelon, tralegis per
siaj akraj timemaj okuloj -- la supera cxambelano tenis la oran
lampon -- por eterne mi ne forgesos la vizagxon de la regxo, ne la
tremon, kiu superfluis la flavetpalajn trajtojn. Alten li levigxis de
sia kusxejo, maldika kaj malforta kaj elpusxis vokon, kiu preskaux
estis krio:

'Antverpeno kaptita, Antverpeno estas kaptita.'

Kaj la lampo en la mano de la kortegano ankaux ektremis. El la lito
levigxis la regxo; li sin apogis, tute kontraux la etiketo, sur mian
sxultron, la sxultron de la humila soldato, kovrita per la polvo kaj
la sxvito de la vojo. La nobeloj jxetis surtuton cxirkaux liajn
sxultrojn. Depost la novajxo pri la venko apud _Lepanto_ tia gaja
raporto ne estis trovinta la orelojn de la monarko. Tra la koridoroj
de la kastelo li rapidiris gxis la pordo de sia karulina filino, _Donna
Klara Isabella Eugenia_, frapis -- kion valoris en tiu cxi momento al
la katolika majesto la etiketo? -- li frapis al la pordo de la
regxidino, malfermis gxin iomete, sxovis la kapon en la cxambron kaj
flustris al la dormkaptita, ektiminta filino:

'Antverpeno estas kaptita, Antverpeno estas kaptita, _Donna Klara_!'

Kia movado en la kastelo, kiam la granda novajxo plivastigxis!"

"Kaj vi? Vi, _sennor Jeronimo_?" demandis la estro de la fortikajxeto
_Liefkenhoek_ la kapitanon. "Kia estis via rekompenco por tia gajiga
glora senditajxo?"

"Jes, kia estis via rekompenco, _Jeronimo_? Vi ne estas _Calatrava_
kavaliro?" demandis la aliaj oficiroj.

"Mi ne estas kavaliro de la _Calatrava_ ordeno," respondis la maljuna
militisto, "kaj koncerne mian rekompencon, nun, oran cxenon
cxirkauxigis al mi la katolika majesto, kaj kolonelan patenton oni
ankaux donis al mi."

"Ho!" ekkriis la estro, kaj la aliaj oficiroj pliproksimigxis.

"Jes," diris la maljunulo, "mi tute komprenas, kion esprimas via
rigardo, _sennor Coronnello_; gxi volas diri: nun kial vi estas tie
cxi kiel mia subulo, kiel kompatinda duoninvalida dungato? Cxu ne
vere?" demandis li kaj cxirkauxrigardis en la rondo. "Nu, mi gxin
ankaux diros al vi, cxar mi estas rakontanta. Malfermu la orelojn,
junularo, tio estu instruo por vi. La dektrian de julio dekkvincent
nauxdekunu konstruis princo _Farnese_ sian tendaron antaux la
fortikajxeto _Knodsenburg_ kontraux _Nijmegen_, por siegxi gxin; sed
_Gerhard de Jonge_, la nederlanda estro, estis kuragxulo kaj kauxzis
al ni sangigan laboron. Por lin malsiegxi marsxis ankaux Morico
de Oranujo tra _Arnhem_ en la _Betuve_ kaj embuskinta li
alproksimigxis al nia tendaro, esploronta. Nun ni rajdis, sep
kornetoj, hispanaj kaj italaj lancrajdistoj, kontraux la malamikon.
Vere, kuragxaj rajdistoj eliris: _Francesco Nicelli_, _Alfonso
Dovales_, _Padilla_, _Jeronimo Caraffa_, _Decio Manfredi_ kaj aliaj.
La karulajn kornetojn de la duko mi komandis en tiu tago -- malbenon al
gxi! Antauxen ni iris kontraux la malamikon, kaj rapide tiu cxi
remarsxis -- gxis kiam ni falis en la embuskon kaj estis forigataj
gxis la lasta viro. Ho, sankta Dio, tridek vundojn, honestajn
cikatrojn mi jam tiam portis sur la korpo, en cxiu batalo mi estis
versxinta sangon, kaj nun -- nun, kiam cxiuj kunuloj mortintaj kaj
vunditaj kovris la teron, mi sola restis nevundita. Sed la venkkutima
standardo de la duko de _Parma_, kiun mi portis, restis en la manoj
de la malamikoj! Kriston broditan gxi enhavis kun la cxirkauxskribo:
'_Hic fortium dividet spolia_'[1]. -- Tiam pereis mia militisthonoro.
La morgauxan tagon oni forsxiris de mi la oran honorcxenon, donitan
de _Don Filipo_; mian postenon ricevis iu alia pli felicxa; mi kiel
simpla dungato malaperis en la granda aro; mian nomon mi forjxetis kaj
dungigxis en germana regimento; griza kaj fleksita kiel maljunulo mi
estis en unu sola horo; kapitano sub mia nuna nomo denove, kaj tiel via
subulo, komandanto, via kunulo, sinjoroj -- ne vin forturnu de mi!"

La estro de la fortikajxeto _Liefkenhoek_ donis al la rakontinto la
manon kaj skuis gxin mute kaj kore; ankaux la aliaj sin alpremis por
doni al li la manojn.

"Ho ne", diris la maljunulo. "Kiom grava io estas, fine do cxio estas
vanta. Kiom da brilo, honoro kaj gloro mi vidis estingigxi -- en
_Escorial_ dormas _Don Filipo II._, en _Parma_ kusxas la eminenta
princo Aleksandro; kie restis _Fernando Alvarez de Toledo_, duko
de _Alba_? Kie restis nia potenca malamiko Vilhelmo la Silentulo?"
"_Quo pius Aeneas, quo divus Tullus et Ancus?_[2]" ridis juna
standardisto, kiu jxus estis foririnta de la universitato en
_Salamanco_; sed neniu lin atentis, kaj la kapitano _Jeronimo_
dauxrigis: "Kio grava, kunuloj; cxiu faru la devon kaj estimu
sin kiel honestulo! _Sennor_ komandanto, igu la soldatojn
formeti la armilojn, alie morgaux la disenterio forstrekos ilin de
via varbitlisto. La afero sur la akvoj tie transe estas finita. --
Lia katolika majesto _Don Filipo III._ kaj lia Gxenova Mosxto _Signor
Federigo Spinola_ havas iun bonan sxipon malpli. Igu la soldatojn
dormi, kolonelo; morgaux vi ekscios la detalajxojn."

"Cxu vi opinias tion, profeto de fatalajxoj? Ha, via diabla
malfelicxo troe disrompis vian fortan kuragxon. Kuragxigxu, brava
_Jeronimo_."

La kapitano nur movetis la sxultrojn.

"Nu, estu", diris la estro. "Igu doni signon, ke oni forlasu la
remparojn. Poste vin cxiujn mi atendos, sinjoroj, por trinki glason
da vino, neniu ja plu dormos en tiu cxi nokto. Kuragxon! sinjoroj,
kaj Hispanujo por cxiam!"

La oficiroj ripetis la lastan vorton de la estro, sed per vocxo
suficxe premata. Poste sonrulis la tamburoj, kaj la trupoj remarsxis
de la remparoj de la fortikajxeto _Liefkenhoek_.

Sed la estro ankoraux restis, apogis gxemante la kubutojn sur la
mursupron kaj metis la mentonon en la manojn. Tiel li fikse rigardis
la akvojn kaj la mallumon kaj murmuris:

"Li estas prava; estas fiajxo pri tiu cxi milito. Dekkvar jarojn nun
denove flirtas la hispana standardo sur tiuj cxi remparoj kaj sur
la muroj kaj turoj de Antverpeno; sed cxu nur unu pasxon ni progresis
en la venkado de tiu cxi heroa rigidula popolo? Kiaj viroj batalis
kaj versxis la sangon sur tiu cxi malgrandega terpeco, alnagxigita
de l'maro! Kiaj viroj batalis pro tiu cxi loko! Kiel lumantaj steloj
brilas tra la tempoj la nomoj amikaj kaj malamikaj, la nomoj _Aleksandro
Farnese_, _Mansfeld_, _Mondragone_, _Johano Pettin de Utrecht_,
_Aldegonde_, _Gianibelli_, _Johano Baptista_, _Plato_, _Barrai_,
_Capisucchi_, _Olivera_, _Paz_, _La Motta_, _Delmonte_ kaj aliaj
centoj! Miloj kaj ree miloj da nenomitaj kusxas tie malsupre sub la
sablo, sub la ondoj, -- kiom ankoraux tie malaperos?"

La garnizono sin jam delonge estis retirinta, kaj oni auxdis nenion
plu sur la remparo de la fortikajxeto _Liefkenhoek_, escepte la
vokojn kaj la pasxojn de la kontrolirantoj kaj la mugxadon de la
ondoj kaj de la revekigxanta ventego.

Ree la estro cxirkauxiris la murojn kaj ordonegis al la duobligitaj
gardistoj, zorgeme atenti; poste ankaux li malsupreniris kaj eniris
la logxejon, kie li trovis laux sia invito cxiujn siajn oficirojn jam
kunvenintaj. Nur la kapitano _Jeronimo_ forestis; li kutimis cxiam
foresti de la trinkkunsidoj de siaj kunuloj; oni indulgis lin,
bedauxris lin kaj priridis liajn antauxdirojn.

Sed la maljunulo tamen estis prava! Efektive en tiu cxi ventega nokto
la katolika regxo kaj _Federigo Spinola_ de Gxenova estis perdintaj
bravan sxipon. La morgauxa mateno jxetis la brulnigrigitajn ruinojn
de la _Immacolata Concezione_ sur la sablomontetojn de _Sudbeveland_
antaux la piedojn de la hereza popolo, kaj la vespera tajdo portis
pli ol unu difektitan kadavron kun la hispana militskarpo al la muroj
de la fortikajxeto _Bats_. La malbona antauxdiro de la kapitano
_Jeronimo_ estis sin plenuminta, la akvogeuxzoj estis gajnintaj la
venkon en la nokta batalado.




II.

Sur la sxipo "_Andrea Doria_".


En la urbon Antverpeno fisxistoj alportis la novajxon de la nokta
okazintajxo, kaj granda pri tio estis, laux la partianeco, la kasxita
gxojo aux la lauxta kolero de la logxantaro.

Ankaux en la urbo baldaux ekkaptis la popolamason la nomo de la
"Nigra Galero" kaj oni interrilatis gxin kun pli aux malpli granda
certeco kun la okazinta malfelicxo.

Kiu alia en tia ventega nokto, kia la pasinta, povis esti farinta
tian faron, ol la "Nigra Galero"?

Sur la placoj, en la stratetoj, en la metiejoj, en la pregxejoj, en
la magistrata domo kaj en la citadelo estis auxdata la vorto. Sur la
militaj kaj komercaj sxipoj, kiuj estis ankrigitaj al la kajo tute
proksime apud la domoj kaj muroj de la urbo, gxi rondiris. Cxie oni
vidis konfuzon aux kasxitan gxojegon sur la vizagxoj.

"La Nigra Galero, la Nigra Galero!" --

Estis _Federigo Spinola_, nobela gxenova patricio, entreprenema ido
de la famkonata gento de tiu ricxa respubliko, kiu kun la regxo de
Hispanujo, Filipo III., estis kontraktinta, armi por la servo de la
katolika majesto sxiparon kontraux la nederlandaj ribelantoj kaj
konduki gxin en la nordan maron. Cxiu kaptajxo, cxiuj sxipoj
forprenitaj de la herezuloj, estis proprajxo de la admiralo
_Federigo_, kaj tial, kun grandega nombro da galeroj kaj galeonoj
ekipitaj de deksescent maltimemaj viroj, li foriris el Gxenova,
veturis tra la marstrato de _Gibraltar_, cxirkauxkuris la promontoron
_Finisterre_, varbis en la golfo de _Bizcaya_ grandan nombron da
kuragxegaj _bizcayaj_ piratoj kaj kapersxipoj por sia sekvantaro,
same grandan nombron da _Dunkerkaj_ rabistoj, kaj la 11an de
septembro 1599 li alvenis en la haveno de _Sluis_, kie li ankrigxis,
kaj de kie li komencis siajn agojn en la norda maro.

La unuan fojon la ondoj de la nordmaro estis vipataj per tiuj romanaj
remveturiloj, kiujn gxis tiam estis uzintaj nur la cxirkauxlogxantoj
de la mezalanda maro. Tial okazis, ke komence ecx la kuragxaj, nenion
timantaj zeelandaj sxipistoj sentis la teruron pro io nekonato, pro
tiuj italaj galeroj, kiuj egale al gigantaj akvaj skaraboj per cent
remilpiedoj batis la ondojn.

Tiamaniere komence _Federigo Spinola_ bonege prosperis kaj gajnis
kelkan ricxe sxargxitan komercan sxipon, kelkan malricxan
sxipistboaton de la nederlandanoj; gxis kiam la unua teruro estis
venkita de tiuj cxi, kaj ili riskis ataki la malamikon pli kuragxe.
Multnombran sxiparon forsendis la cxefsxtatoj, kaj per akra batalo ne
nur granda nombro da kapersxipoj malamikaj estis detruata, sed ecx
unu el la teruraj galeroj kaptata.

En triumfo oni alportis la strangan sxipon al _Amsterdam_, kaj tie
laux tiu modelo simila veturilo estis konstruata kaj armata per la
plej kuragxaj koroj kaj manoj. Minacante nigra estis gxia koloro kaj
suficxe baldaux la "Nigra Galero" farigxis terura por la hispanoj kaj
la admiralo _Federigo Spinola_. La spekulacio de la Gxenovano de tiam
ne plu estis tiel profitdona kiel en la komenco. --

Do, la Nigra Galero ne estis fantoma sxipo, sed ajxo de fero kaj
ligno, kaj gxia sxiparo ankaux ne estis fantomaro. Estajxoj el karno
kaj sango rampis inter la sxnuregoj, direktis la velojn, sxargxis
la turnpafilojn, bruligis la mecxajxojn, kaptis la malamikajn sxipojn
kun la sovagxa kriego:

"Prefere turko ol fipapano." -- -- --

Pri la Nigra Galero interparoladis la logxantaro sur la placoj kaj en
la stratetoj de la granda komercurbo Antverpeno, kaj cxiu najbaro
pretendis scii plian detalon pri la famo, ke la bonega remsxipo, la
Immakulata Koncepcio, en la hierauxa nokto per la zeelandanoj estis
krevige alten jxetata.

Poste pli kaj pli vesperigxis; densa nebulo supreniris de la Skeldo
kaj kusxigxis sur la tutan urbon Antverpenon. La kajaj lumoj briletis
rugxete tra la vaporplena aero, gutetoj falis de la sxnurajxo de la
galeono _Andrea Doria_, ankrigxinta sub la muroj kaj domoj apud la
kajo, kaj sur kies ferdeko la sxipestro _Antonio Valani_, junulo de
cxirkaux tridek jaroj, kovrita per sia mantelo pasxis cxi tien kaj
tien, dum la ondoj de la rivero mallauxte plauxdante cxirkauxlavis la
ventron de la sxipo, kaj de la kajo kaj de la urbo surde la bruego de
la vigla logxantaro cxi-transen zumis.

Jxus la sxipestro haltigis la marsxon kaj fikse rigardis la lumojn de
la urbo brilantajn super la muro, kiam aperis apud lia flanko lia
leuxtenanto _Leone della Rota_, eljunagxa amiko el la _Strada
Giulia_, kaj metis sur lian sxultron la manon:

"Tiel meditema, Antonio?"

La alparolito preskaux terurite alten rigardis.

"Ha, estas vi, _Leone_? Nun cxu vi alportas novajxon de ekstere?"

"Jes, sed bedauxrinde malbonegan. Gxi venis de la fortikajxeto
_Liefkenhoek_ al la admiralo; la afero de la pasinta nokto certigxis.
La "_Immacolata_'n" forprenis la diablo, sxipon kaj sxipistaron,
viron kaj muson. Nur la kajutisto apud la fortikajxeto _Bats_ sur
malplena akvobarelo viva rajdis al la tero. Jen estis granda gxojo
inter la herezuloj, kaj la zeelandaninoj, -- malbelegaj estajxoj,
Antonio -- sekigis delikate la knabon kaj kun dimalbenata komplimento
sendis lin tien cxi al lia mosxto la guberniestro. Ili havas lin
supre sur la citadelo; nun, eble ni baldaux ekscios ion per la
admiralo."

"Donu Dio", ekdiris la estro de _Andrea Doria_, cxagrene frapante la
ferdekon per la piedo. "_Leone_, mi ne plu povas suferi esti
ankrigita tie cxi tiel senokupe."

"Senokupe?" ridis la sxipa leuxtenanto. "Nu, pro la bela korpo de
Venuso, tion do mi ne scias. Mi opinias, ke ni la tempon, dum kiu ni
estas tie cxi ankrigitaj, ne pasigis tiel neuzate. _Corpo di Bacco_,
kian belan akiron mi faris je la grasa _signora_, tie en la taverno
de la 'Blazono de _Alcantara_'. Mi petas vin, Antonio."

"Al vi la vivo estas ankoraux malpeza, _Leone_!" diris la estro
gxemante.

"Ojmej," ridis la leuxtenanto, "frapu do vian propran bruston, amiko,
kaj ne kantu al mi tiajn frazojn. Ha, ne forturnu la rigardon de mi
tiel mizere gxemante. Mi petas, vidu laux mia fingro -- jen, vidu
tiun lumon super la urbmuro, en tiu angula fenestro! Sekvu nur mian
fingron, cxu vi vidas? Ohe, _Antonio_, _Antonello_, kapitano,
kapitaneto, kiu logxas tie? Diru al mi, kiu bruligis tiun lumeton?
Cxu ne la infano plej dolcxa, kiun naskis dum la tuta tempo, ke tie
cxi pluvas -- kaj tio estas tre longa tempo, kiel sxajnas al mi --
tiu cxi hiperborea lando, mi devus diri, tiu cxi hiperborea marcxo?
He, cxu ne _Antonio Valani_, estro de tiu cxi bona galeono _Andrea
Doria_, estas kaptita kun korpo kaj animo al la du bluaj okuloj kaj
al la blondaj plektharoj, al tiu cxi bela flamlandanino? Denove
sopiro? ho Antonio, Antonio, pro nia kara sinjorino de _Cythere_, vi
do estas bubo tro malgaja."

Cxagrene forturnis sin la estro.

"Ho, lasu min, _Leone_, -- mi petas, iru cxe vian grasan _signora_.
Mi donos al vi forpermeson por la tuta nokto gxis la unua kokokrio,
por ke mi liberigu la sxipon de vi kaj de via fibusxo. Iru, mi petas
vin, iru kaj ne turmentu min pli longe per via gaja vizagxo. Vere, mi
ne envias vin pro la malpeza sango kaj la gaja humoro; sed nun lasu
ankaux al mi la solecan horon, se vi estas mia amiko. Mia animo
prezentas dezertecan aspekton."

"Antonio," diris la leuxtenanto pli serioze, "Antonio, pro mia
honoro, mi ne volis turmenti vin. La grasa mastrino en la 'Blazono de
_Alcantara_' atendu kaj rigardu al la pordo, kiom da tempo al sxi
placxos -- mi ne iros. Pro diablo, parolu, _carissimo_, kia estas via
stato? Konfidu al mi, kio premas vin! La malgajiga novajxo de la
_Westerskeldo_ ne estas la kauxzo; konfidu al mi, cxu efektive estas
verajxo, kion mi kredis sxerco kaj sxerce pritraktis? Cxu serioze vi
estas falinta en la katenojn de la blonda sorcxistino?"

La estro multe eksopiris ne respondante, kaj _Leone_ dauxrigis:

"Kaj sxi estas kruela al vi? Al vi, la karulo de cxiuj sinjorinoj en
la _strada Balbi_ kaj en cxiuj aliaj stratoj, vojoj kaj vojetoj de
nia kara patra urbo _Genova superba_? Pro la estrino de _Paphos_, tio
meritas punon, la plej severan punon. Ho, tiu cxi cxarma barbarino!
..._Antonio Valani_, estro kaj amiko, kun glavo, koro kaj kapo mi
staras por vin helpi apud vi. Kion ni faros, por gajni la dolcxan
knabinon?"

Kio poste estis parolata inter la estro kaj la leuxtenanto, estis
interrompata kaj pereis per la alvoko de la gardostaranta sxipsoldato
apud la transirejo; tamburruligxo eksonis de trans la kajo, torcxoj
eklumis, armiloj ekbrilis. La admiralo _Federigo Spinola_ venis por
rigardi, en kia stato estas "_Andrea Doria_" kaj la aliaj sxipoj de
lia sxiparo sub la muroj de Antverpeno. Li estis en la plej malbona
humoro, kion Antonio kaj _Leone_ bone sentis, alkurante por lin
saluti. Furiozege piedobatis _signor Federigo_, irante en la mezo
de siaj kapitanoj kolektigxantaj sur la sxipo "_Andrea Doria_"
cxirkaux li. La malfelicxa batalo de la pasinta nokto premegis lian
animon. Por la dauxro la negoco ne estas tiel profitdona, kiel
sxajnis sur la pergamento, en la kontrakto, en kiu _Don Filipo III._
de Hispanujo estis skribinta sian _Yo el Rey_ super la subskriboj
de la _nobiles_ de Gxenova.

"Eliru vi cxiuj!" ekkriis _Don Federigo_ en la mezo de siaj kapitanoj
furioze, "for sur la maron kaj kaptu tiun cxi malbenitan Nigran
Galeron. Sur gxiajn proprajn velajn stangojn ligu la tutan
soldataron, kaj la infero havu iliajn animojn. _Cospetto_, morgaux je
tagigxo levos la kvar galeroj, kiuj estas ankoraux tie cxi, la
ankrojn. Cxu vi auxdas, _signori_? La _Andrea Doria_ restos sola
ankoraux tie cxi kaj atendos ordonojn pli detalajn. Cxu vi auxdas,
sinjoroj de la galeroj? -- morgaux matene! Ordono jam estas donita
_Sluis_'on al la tieaj estroj, same marveturi kun cxiuj nebezonataj
sxipoj. La Nigran Galeron, alportu al mi la Nigran Galeron, aux la
satano -- --."

Foren piedbatis la admiralo, englutante la restajn vortojn, kaj la
kapitanoj rigardis sin reciproke kun grimacoj malantaux la admiralo:

"Diavolo -- tio estis hispana pipro! -- Ankaux laboro pli facile
priparolata ol farota! -- Nu sinjoroj? -- La Nigra Galero! -- Cxu
hieraux vi pendigis vian kuiriston _Francisco_? -- Jes, domagxe! --
_Sluis!_ -- _Spinola!_ -- Nigra Galero!" Tiaj vortoj estis
konfuzataj sur la _Andrea Doria_, gxis kiam fine unu estro post la
alia foriris por fari la preparojn por la morgauxa elveturo.

_Antonio Valani_ kaj _Leone della Rota_ nur post multa tempo sin
retrovis solaj sur la ferdeko.

"Do la aliaj velveturos, kaj ni restos tie cxi? Ankaux bone!" diris
_Leone_. "Ni do iru por nia propra cxaso, Antonio, sed antaux cxio ni
nun iru en la tavernon. Detale vi rakontos al mi tie cxion, kio
koncernas viajn rilatojn al la cxarma flamlandanino."

"Ho ne, _Leone_, lasu min!"

"Ne, ne, vi devas nepre. Mi helpos vin, karulo; mi estas bona
kuracisto en tiaj suferoj. Kelkunu gxin spertis, kaj vi ankaux gxin
spertos, _Tonino_."

Kontrauxvole la kapitano lasis sin fortiri de sia sxipo. Cxagrene li
sekvis la _luogotenente_'n tra la stratetoj de Antverpeno al la
taverno "Al la Blazono de _Alcantara_", kie la grasa mastrino estis
enamigxinta je la gaja _Leone della Rota_, kaj kie la amato havis
senpagan trinkokazon kaj -- senpagan dormokazon, kiel ofte placxis al
li. Sed tre ofte estis al li placxe kaj agrable.




III.

_Jan_ kaj _Myga_.


En unu el la altaj frontonaj domoj malantaux la urba muro cxe la
kajo de Antverpeno sidis la sekvintan vesperon _Myga van Bergen_ apud
sia malgranda lampo, tute en funebraj vestajxoj -- la filino de la
mortinta komercisto iam ricxega kaj estimata _Michael van Bergen_, pri
kiu nun povis esti dirata: _Supremum diem obiit, senex et pauper_[3].

Kvazaux sako da ormoneroj novstampitaj estus elsxutata, tiel sonoris
antaux dekkvin aux dudek jaroj la firmo _van Bergen_ kaj _Norris_ al
cxies oreloj. Unu el la plej ricxaj domoj estis reprezentata per tiu
firmo. Sur cxiuj maroj nagxis gxiaj sxipoj, gxiaj magazenoj estis
plenaj je la plej multekostaj trezoroj de Hindujo kaj Ameriko, gxia
oficejo estis plena je lertaj skribistoj. Jes, antaux dudek jaroj vi
devis demandi en la borso aux en la domo de _la Oosterlinge_, de la
granda hansatenejo pri la firmo _van Bergen_ kaj _Norris_; vere bona
informo estus farita al vi.

Sed nun _Johann Geerdes Norris_ estis mortinta jam delonge en
_Amsterdam_, kaj antaux dekkvar tagoj lia antauxa kompaniano estis
sekvinta lin en la tombon, farigxinte almozulo.

Se vi nun en la borso aux en la domo de la _Hansa_ estus demandintaj
pri la firmo _van Bergen_ kaj _Norris_, oni estus eble iginta
vin ripeti pli ol unu fojon la demandon kaj skuinta poste la kapon.
Kiu nun ankoraux konis la firmon _van Bergen_ kaj _Norris_? Nur
la plej maljunaj komercistoj kaj makleristoj rememoris gxin.

Kiel estis tio okazinta?

La respondo pri tio estas facile trovebla. Kiam la domo _van Bergen_
kaj _Norris_ radiis en la plej granda brilo, movigxis labore
ducentmil logxantoj en la muroj de Antverpeno; nun ili estis
kunfandigxintaj gxis okdekmil. Cxu tio suficxas al vi?

Ni jxetu rigardon reen al la pasintaj tagoj!

Estis la dudeka de auxgusto de la malbona jaro dekkvincent okdekkvin.
En tiu tago la reformituloj faris la lastan diservon en la katedralo.
Post la kapitulaco, kiun la urbo estis farinta kun sia potenca
premanto, la princo Aleksandro _de Parma_, la katolicismo denove
estis ekposedonta la sekvantan tagon la sanktejon de Nia Kara
Sinjorino, kiun tiom da tempo gxi devis lasi al la herezuloj.

Estis solena stranga momento, kiam nun, tiun dudekan de auxgusto post
la lasta protestanta prediko la sonaj ondoj de la protestantula
orgeno forruligxis. Silentego farigxis, la popolo sidis kun la kapoj
mallevitaj kaj pregxis mallauxte kaj fajrece. Sed poste ekrompigxis
-- sono duone gxemo, duone furiozkrio subpremita -- longdauxra --
doloro kaj kolerego! Bruo naskigxis, de la segxoj sin levis la
kunvenintaro kaj rapidis furioze kaj konfuze kontraux la pregxejaj
pordoj, kontraux la altaj portaloj, kiujn la katolika parto de la
logxantaro jam cxirkauxsiegxis.

Triumfo kaj malvenko!

Monahxoj de cxiuj ordenoj sin premis mokridetante aux minacante en la
vojon de la humiligitaj, mallauxte plorantaj aux kolerantaj
herezuloj, la rozariojn gxojege levantaj.

Kiom da tempo estis pasinta, ke pro la krio: "_Papen uyt! Papen
uyt!_ papanojn foren! foren la papanojn!" ili estis cedintaj al tiuj
samaj herezuloj?

Tiel sxangxigxas la sortoj de la homoj, tiel sxangxigxas triumfoj kaj
malvenkoj en la bataloj de la spiritoj.

La dudekan de auxgusto la komercdomo _van Bergen_ kaj _Norris_ estis
ankoraux en plena forto kaj granda sxatateco; -- la dudeksepan la
firmo likvidis. _Aleksandro Farnese_ marsxis kun granda pompo en la
gajnitan urbon, _Jan Geerdes Norris_ forlasis gxin kun sia dekjara
fileto kaj multaj aliaj, kiuj ne volis suferi la hispanan pliforton.
_Michael van Bergen_ restis en la urbo kun sia sesjara filineto. Cxiu
el la du kompanianoj agadis laux sia karaktero; la fortkuragxa
kolerulo _Norris_, kaj la timema, animomola _van Bergen_. La unu
obstinis la sorton, tiom longe kiom estis eble, kaj cedis, kiam la
batalo estis decidita, de tiu loko, por repreni gxin alie. La alia
sin fleksis al la cirkonstancoj kaj suferis silente, kion li ne povis
sxangxi.

Sed tio estas longe pasinta, kaj niaj du herooj ne estas _Geerdes
Norris_ kaj _Michael van Bergen_, sed _Jan Norris_ kaj _Myga van
Bergen_, la idoj de la firmo antauxe tiel fama.

En kia terura, dezertigita, timiga mondo la du bedauxrinduloj estis
naskitaj! Kiel ofte la lulilkantoj de la patrino estis silentigitaj
per la krakado de la pafilegaro proksima kaj malproksima. Kiel ofte
la patroj estis deprenintaj la filon aux la filinon de la genuoj,
cxar la nokta sonorilo elvokis ilin sur la remparojn aux al la
magistrata domo.

Bedauxrindaj infanetoj! Neniam same kiel aliaj infanoj, naskitaj en
tempoj pli felicxaj, ili ludis sendangxere en ombraj arbaroj, sur
verdaj herbejoj. Neniam ili plektis koronojn el bluaj cejanoj kaj
rugxaj kampopapavoj de la kamprandoj.

La arbarojn ja plenigis la vagantaj partioj de la katolika regxo,
la sovagxaj bandoj de la arbargeuxzoj, la senrajta, malbona, disigita
kanajlaro de cxiuj popoloj de Euxropo.

Sur la verdaj herbejoj la armeoj de Hispanujo, la dungitaroj de
Germanujo, Anglujo, Francujo, Italujo, la militistoj de la provincoj,
de la princo de Oranujo konstruis siajn dometojn kaj tendojn.

La grenkampoj, antaux ol la ora frukto maturigxis, antaux ol la
rugxaj kaj bluaj floroj floris, farigxis oferoj al la cxevaloj kaj
piedfrapoj de la marsxantaj armeoj.

Kie sin trovis paca loketo sur tiu piedbatita terangulo, kiun la
regxo de Hispanujo nomis sian proprajxon?

En la malvastaj, mallumaj stratetoj de la urbo Antverpeno, malantaux
la altaj muroj, remparoj kaj turoj de _Paciotti_, la bedauxrindaj
infanoj havis la ludejojn, kaj suficxe ofte ecx tiuj estis
sendefendaj kaj dangxeraj. Suficxe ofte sin sxangxis la domoj de la
urbanoj en malliberejojn, en kiujn la logxantoj mem sin ensxlosis, en
kiuj ili devis esti siaj propraj malliberulgardistoj, por sin defendi
kontraux la teruro vaganta ekstere.

Tute alie ol aliaj pli felicxaj, tiuj du infanoj sekve pririgardis la
mondon, kaj kelka bela floreto gxermanta estis estingata kaj detruata
per la malhela, malvarma nubaro pendanta super la tempoj.

Kiel ofte _Jan_ kaj _Myga_ dum la tuta siegxo de la princo de _Parma_
vidis el la fenestroj, en kiuj ili metis la multkolorajn pupojn kaj
bestojn, preteriranta en la strateto la militon kun gxiaj teruroj.

Ke _Jan_ kaj _Myga_ farigxu geedzoj, tion estis decidintaj la
gepatroj, kiam la granda firmo _van Bergen_ kaj _Norris_ ekzistis
ankoraux. Sed kiam la kapitulaco inter la princo Aleksandro kaj la
urbo estis subskribata, _Jan Geerdes Norris_ en sia animo dissxiris
la kontrakton pri la edzigxado de sia fileto kun la filineto de la
kompaniano _Michael van Bergen_. La edzinoj de la du komercistoj tiam
ambaux jam estis mortintaj.

La dudeksepan de auxgusto de la jaro dekkvincent okdekkvin la du
infanoj estis disigataj, kaj la dekjara knabo, la sesjara knabino
ploregis pro tio; sed estis milito, kaj la milito certe ecx multe pli
kruele forigas koron de koro. Oni estis certa, ke suficxe baldaux la
du infanoj estos forgesintaj siajn unuajn junagxrememorojn.

Ni vidu, cxu tio estis vera. --

La jaroj pasis -- mortis _Johann Geerdes Norris_, mortis _Michael van
Bergen_, post kiam lia ricxajxo pereis kiel negxo pro la suno.

En sia cxambreto malantaux la muro apud la kajo en Antverpeno sidis
_Myga_ en la nigraj funebraj vestajxoj -- mirinde bela ineto,
ankoraux palega pro la longaj noktmaldormoj apud la lito de la
mortanta patro. Sxi sxpinis -- la okuloj estis plenaj je larmoj kaj
la koro plena je ne lauxte plenditaj doloroj kaj zorgoj. Depost la
morto de la patro la bedauxrindulino estis tute soleca en la granda
urbo, en tempo tiel sovagxa, kiam la malfortuloj estis liveritaj
preskaux senrajtaj al cxiu subpremo, al cxiu petolajxo.

Tute soleca estis _Myga van Bergen_!

Bedauxrindulino! -- Ke sxi ne estis tute forlasita, estis ankaux unu
el la zorgoj de _Myga_.

Jes, ankoraux iu sin interesis pri la infano de _Michael van Bergen_,
jes, ankoraux sciis la orfino, ke unu fidela koro estis restinta al
sxi, ke -- _Jan Norris_ de _Amsterdam_ fordonos la lastan sangoguton
por sxi; sed _Jan Norris_ estis ekzilito, kiun minacis la ekzekuto
per la pendigo, se iu hispano kaptos lin en la stratetoj de
Antverpeno. Kaj _Jan Norris_, la akvogeuxzo, sin montris ofte
multoble alivestita en la stratetoj de Antverpeno.

_Jan Norris_ tute ne estis forgesinta la junagxrememorojn, kiel
opiniis lia patro _Jan Geerdes Norris_.

Ankoraux nun _Jan_ kaj _Myga_ estis gefiancxoj. Ke nenia forto monda
ilin disigos, tion ili estis jxurintaj al si reciproke; sed kio
okazos el tio, neniu de ili povis diri, dum la patro _Michael_ vivis
ankoraux.

Nun _Michael van Bergen_ estis mortinta kaj enterigita depost dekkvar
tagoj; sed _Jan_ estis malaperinta depost monatoj. Cxu li vivis
ankoraux? Cxu la ondoj estis englutintaj lin? Cxu la hispanoj,
kaptante lian sxipon, estis kaptintaj kaj pendigintaj lin?

Kiu povis diri tion?

Kion povis fari la bedauxrinda soleca _Myga_ en la sovagxa mondo, se
_Jan_ estis mortinta!

La nokto pli kaj pli proksimigxis; sed _Myga_ timis kusxigxi. Cxar
sxi ne povis dormi pro zorgo kaj korpremo, kial kusxigxi? Iom post
iom la cxambreto malvarmigxis, sed la orfino ne sxajnis senti gxin,
sxi ne metis novajn karbojn en la kameneton. Sxi formetis la
sxpinilon, kaj kovris la vizagxon per la manoj, klinante la kapon al
la brusto. Tiel sxi sidis kelkan tempon, gxis tamen sxi eklevis sin
por kusxigxi.

Ankoraux foje sxi klinigxis al la rigliloj de la pordo, por vidi, cxu
ili estis ekzakte alsxovitaj, kiam subite sxi auxskultis -- senspire
auxskultis.

"_Myga_", flustris iu ekstere.

La orfino ektremis je la tuta korpo.

"Ho, mia Dio!"

"_Myga?_" oni denove flustris tra la sxlosilingo.

Ekkriante la junulino forsxovis la riglilon kaj turnis la sxlosilon
en la seruro. Malfermata estis la pordo, kaj junulo vestita kiel
oficiro de dungitregimento kun la hispana skarpo super la sxultro la
sekvantan momenton tenis en la brakoj la belulinon.

"_Myga_, ho _Myga_!"

"Ho _Jan_, _Jan_, kara, kara _Jan_!"

Ardaj kisoj por la sekvantaj momentoj anstatauxis la interparoladon
de ili ambaux. Sed poste _Jan Norris_ falis sxajne tute senfortigita,
sur la apudan segxon, kaj nur nun _Myga_ rimarkis la malordon de la
vestajxoj de la amato, rimarkis, ke forestis la cxapelo, ke la vango
sangis pro negrava gratvundo.

"Pro Dio, kio denove okazis, _Jan_? -- mi tremas -- ho, vi denove
furioze vin jxetegis en dangxeron -- ho _Jan_, _Jan_, malbona _Jan_!"

"Efektive, nur unu haron, kaj tiun cxi fojon ili estus kaptintaj min,
_Myga_! Sed ne timu, karulino, nur preskaux ili kaptis min -- diablo,
kiel hundo mi estus pendigita, se ne tiel felicxe estus pasinta la
afero."

"Ho _Jan_, kaj vi pretendas min ami? Vi volas min forsavi el tiu cxi
urbo? Ho, kompatema Dio! Pereos vi, kaj mi ankaux, kaj mia patro
ankaux estas mortinta, ho sankta kompatema Dio, kion mi farigxos? Kiu
min gardos, kiu min helpos?"

"Vi estas prava! Bedauxrinde vi estas prava, kompatinda amatino! Ha,
kaj via patro ankaux mortis, kaj mi ne cxeestis por konsoli vin pro
via cxagreno. Mi dume devis krozi antaux _Dunkerke_ por funden
pereigi la rabistojn; ho, estis kruele, _Myga_, kaj tamen -- tamen mi
ne povis alie agi, kaj ankaux ne hodiaux vespere. Por savi la noblan
patrujon cxiu risku la vivon; -- ha, _Myga_, _Myga_, amu do min
ankoraux iomete, kvankam mi malbone vin gardas. La bedauxrinda patro
_Michael_ --"

"Lasu la mortintan patron, _Jan_! Li fartas bone, li havas ripozon
kaj neniun plu devas timi, ho, oni devas envii la mortintojn en tiu
cxi sangoplena terura tempo!"

"Ho _Myga_, ne parolu tiel! Mizero eble estas la morto de l'patro;
sed -- nun vi ja estas tute la mia! Nun ja vi povas iri kun mi al
_Amsterdam_, nun nenio plu ligas vin al tiu cxi bedauxrinda
Antverpeno. _Myga_, konsolu vian koron, ni do vidos gajajn tagojn,
mia dolcxa, dolcxa fiancxino. Nur ankoraux mallongan tempon, kaj mi
forkondukos vin -- auxskultu, eble kun majesta edzigxakompanantaro,
ke ecx regxino ne devus honti. Eble ili movos la sonorilojn, rulos la
tamburojn, eble kun pafilegtondro ili festos la felicxegan horon, en
kiu mi vin forkondukos el Antverpeno. Atentu, cxu ne estos vera, kion
mi konfidas al vi tute sekrete."

"Ha, kiaj fantaziajxoj, sovagxa, kara _Jan Norris_. Diru al mi, kiel
farigxos, ke vi min tiel solene hejmen kondukos. Ne, ne diru gxin al
mi, ja estas vana malsagxo; preferu raporti pri la dangxero, el kiu
vi jxus apenaux forkuris. Vi ja penadas, kuragxacxa _Jan_, ke plua
nokta songxo min teruros!"

"Ne tiel kuragxacxa, kiel vi opinias, karulino!" ridetis la junulo.
"La kapitano de la Nigra Galero alie gardus sin uzi kapon kaj
piedojn, koron kaj brakojn de _Jan Norris_ tiel kiel li faras. Pro
granda afero mi estas en tiu cxi urbo -- ni volas fari heroajxon pri
kiu la Antverpenaj idoj kantu ecx ankoraux post ecx post cent jaroj.
Por spioni pro tio, mi estas vestita per tiu cxi vestacxo, en
germanaj vastegpantalonoj anstataux en zeelandaj sxipistpantalonoj.
Nun auxskultu, _Myga_. Mi estis apud la kajo fininta miajn aferojn
kaj sciigxinta, ke kvar galeroj de _Spinola_ hodiaux matene maren
iris por kapti la Nigran Galeron, plue bedauxrinde mi eksciis, ke
patro _Michael_ mortis, ekzakte studis la lastan gxenovan sxipon,
_Andrea Doria_, kiu estas tie cxi ankrigita, pro la konstruadmaniero,
kaj dum tio venis la vespero. Tage jam ofte kasxe mi rigardis al via
fenestro, karulino, sed ne trovis unu minuton por sxteliri al vi, cxar
kelkaj homoj observis min. Mi do intencas atendi la mallumon -- mi ja
havas la domsxlosilon -- kaj malrapide vagas tra la stratetoj, gxis
antaux lumigita drinkeja pordo mi decidas, atendi sidante la nokton
kaj apude atenti la konduton de la popolo kaj de la fremduloj -- pro
mia afero, komprenu! -- Bone, mi eniras la tavernon, demandas botelon
da vino kaj eksidas al la tablo, apogante la kubutojn, kvazaux la
tuta mondo estus mia kaj mi ne estus en dangxero kaj zorgo pri la
bedauxrinda _Myga_, kies patro mortis dum mia foresto. Cxirkaux mi
estas bruego kiel dum la Babilona turkonstruo. Germanoj, burgundoj,
hispanoj, italoj, nederlandoj parolacxas kaj malbenas kaj krias, cxiu
estajxo en sia lingvo, kaj drinkas cxiuj sammaniere. Cxiu tablo kaj
angulo estas okupitaj, kaj nur apud mi du segxoj estas neuzataj. --
Jen venas du arogantuloj, mi ilin konas bonege, la unu estas la estro
de _Andrea Doria_, la alia estas lia leuxtenanto. Ili pasxas super la
tablojn kaj benkojn kaj eksidas apud mi. Mi ankaux volonte lasas al ili
sidlokon, cxar ekkoni ilin estas tre valore por mi, kaj cxiun vorton
parolatan de ili mi zorgeme pesas. Sed mi agas kvazaux neniam mi estus
vidinta ilin, metas kiel dormeme la kapon sur la du brakojn kaj atentas
nenion en la mondo, sed la orelojn mi malfermegas. Nun la du italacxoj
mendas vinon, kaj la plej juna, la leuxtenanto cxirkauxprenas la
koksojn de la servistino. Sed la alia tute mizere kaj melankolie
rigardadas, kvazaux lia petroselo estus hajldetruita; -- mi preskaux
priridis lin; sed pro la jxuro de la geuxzoj; ne estis okazo por
ridi! Nun la vortoj estas intersxangxataj, kaj komence oni nature nur
parolas pri nia fiera verko, pri la afero de la antauxpasinta nokto,
pri la cxieliro de la _Immakulata Koncepcio_. Pri tio mi kore
gajegas, sed subite cxiuj pulsoj ekstaras, cxar nomo estas nomata,
kiun mi konas. Pri vi, _Myga van Bergen_, ili parolas!"

"Pri mi?" ekkriis la junulino; "ho cxielo, kaj la itala kapitano pri
mi parolis? Ho Dio, _Jan_, _Jan_, gardu min kontraux tiu! Ho kiel mi
tiun timas!"

"Cxu do vere, tiu hundo insidas vin?" ekkriis _Jan_ kun surda vocxo,
kaj _Myga_ kasxis la vizagxon je lia brusto kaj kapjesis tremante.

La juna akvogeuxzo grincis per la dentoj kaj kolere ridis.

"La trinkajxo ne estas trinkata tiel varmege, kiel gxi estas farata;
tion ja spertos la italacxo. Kvietigxu, _Myga_; cxu mi ne estas cxe
via flanko kaj multaj fidinduloj post mi? Bedauxrindulino, kiel vi
tremas!"

"Ho Jezuo, _Jan_, mi ne povas helpi min. Cxu la fortaj petolaj
fremduloj ne havas la potencon? Kiu malhelpas ilin efektivigi sian
volon? Ho _Jan_, _Jan_, forprenu min kun vi -- en tiu cxi nokto
ankoraux, nun tuj!"

_Jan Norris_ tenis la palan, tremantan fiancxinon en la brakoj kaj
provis kvietigi sxin cxiumaniere. Kiam li estis iomete sukcesinta, li
pluen rakontis pri la aventuro en la restoracio de la "Ora Leono".

"Krutege starigxis la haroj, kaj cxiu sango sin premadis en la
cerbon. Sed mi devis min majstri, ke mi ne perfidu min, kaj tio estis
malfacila laboro; sed _Jan Norris_ gxin tamen atingis kaj agis
kvazaux tute neniun vorton de la itala parolacxo li komprenus. Pro la
grafo de _Lumey_! Faracxo pli nigra ol la nokto tie estis
prikonsilata; sed mi scias cxion, kaj tio suficxas. Postmorgaux
matene la _Andrea Doria_ velveturos -- la ordono estas donita de la
admiralo -- kaj cxar la okazo estas tiel favora, en la morgauxa nokto
la delikata plano estos efektivigata. En la morgauxa nokto la
kolombeto _Myga van Bergen_ estos en la potenco de la kapitano _Antonio
Valani_; kun la helpo de la diablo kaj de la leuxtenanto _Leone della
Rota_. En la morgauxa nokto tiu cxi domo estos atakata; -- sed
tiel mallauxte, ke neniu najbaro vekigxos, ke neniu koko en tuta
Antverpeno pri tio krios. _Myga_ sur la galeonon! Lerte levu la
ankron, buboj -- hojho, eksteren por cxasi la ribelajn herezulojn, --
gaje eksteren en la vastan maron; kiu en la granda maro auxdos la
helpkrion kaj la ploron de la eta _Myga_? Cxielo kaj infero, kaj
_Jan Norris_ apudsidas en la Leono kaj ne devas sin movi, tenas
en la pugno la trancxilon kaj ne devas mortigi la flustrantajn
friponojn!"

"Ho _Jan_, _Jan_, pro mia kaj via patrino -- kaj pro nia amo, savu
min! Ne lasu min fali en iliajn manojn! La morto estus malpli terura
ol tio!"

"Estu nur trankvila, infaneto! Estas ankoraux multa tempo gxis la
sekvanta noktmezo. En _Amsterdam_ apud la kameno ni ofte memoros tiun
cxi aferon. Konfidu al mi, korfiancxino, nenio vin ofendos, dum _Jan
Norris_ ankoraux staros sur la du piedoj. Sed nun dauxrigu auxskulti,
mia rakonto ankoraux ne estas finita. Mi antauxe devas diri al vi,
kiel okazis, ke ili suspektis min kiel duan direktiliston de la Nigra
Galero. Tio cxi estis afero pli gaja ol tiu, kiun mi jxus rakontis al
vi."

"Ho, _Jan_, sentu, kiel frapegas mia koro; -- ho kompatema Dio, kiu
defendos la bedauxrindan _Mygan_? Ho _Jan_, ni forkuru, nun, tuj,
momente, tie cxi mi jam ne povas spiri -- la aero de tiu cxi cxambro
min sufokas."

"Estu nur trankvila, kara _Myga_. Volonte tuj mi vin forkondukus, kaj
boato ankaux estus preta por akcepti nin; sed nur auxskultu en la
stratetojn -- la tuta urbo en tiu cxi momento scias, ke anoj de la
Nigra Galero alivestitaj estas en gxiaj muroj. Auxskultu nur la
bruegon tie sube -- la kurado estas pro mi, nun estas neeble, ke ni sane
ilin trairas. Eksidu kaj ne tremu tiel -- ankoraux ni estas
protektitaj, kaj tempo naskas konsilon -- pensu pri tiu cxi minuto,
kiam en _Amsterdam_ ni sidos apud la vintra fajro. Hahaha, ili
sube nur sercxu, tro lerte kaj ruze forkuris de ili _Jan Norris_
-- estus ankaux domagxe pri la bubo, se ili estus pendigintaj lin,
cxu ne, _Myga_?"

"Ho _Jan! Jan!_"

"Ha, bah, kisu min, kaj ree, kaj nun mia rakonto! Mi do sidas kaj
sangmordas la lipojn al mi, sed neniu vorto de la interparolado apud
mi perdigxas por mi, kaj la friponoj dauxrigas parolacxi kaj gxojegi
pri la fiatenco. Poste ili eltrinkas la glasojn, eklevas sin de la
segxoj kaj volas foriri, sed estas haltigataj apud la pordo per
granda tumulto. Cxar bubo estas enportata sur la sxultroj de du
viracxoj, kaj granda hura! farigxas, kiam la restoracianoj lin
rigardas. La bubo estas la kajutisto de la Immakulata, kiu sola de la
tuta sxipanaro sin savis kaj albordigxis post freneza kurado tra aero
kaj akvo. Cxiu volas vidi la bubon, cxiu volas al li paroli, kaj
cxiuj sin premegas al li kaj prezentas al li pokalojn kaj krucxojn.
Sed al mi sxajnis plej bone, uzi la tumulton kaj nerimarkite foriri.
Mi tial kiel eble plej lauxlonge la muroj min sxovas, kaj preskaux
estas atinginta la pordon, kiam malfelicxe la rigardo de la bubo
ankoraux kauxranta sur la sxultroj de la portantoj falas sur min. La
bubo fikse min rigardis, kvazaux mi estus fantomo, li paligxas kiel
fromagxo kaj krias fortege: 'Helpu, helpu! _ecco! ecco!_ jen estas
unu! Helpu, haltigu -- haltigu lin!' -- 'Kiu estas? Kiel? Kio?' krias
la popolo, kaj cxiu rigardas la bubon kaj liajn najbarojn. -- 'Jen,
jen, tiu apud la tablo -- haltigu lin, li estas la satano de la
akvogeuxzoj, kiu mortigis la kapitanon _Perazzo_ -- unu el la Nigra
Galero!' Bruego ekfarigxas, kvazaux krevus la infero -- cxiuj okuloj
estas direktitaj al mi, cxiuj glavoj eligxas el la ingoj, kaj ankaux
mi eltiras la trancxilon, por vendi en la dangxero la vivon kiel eble
plej multkoste. Nun ili sin jxetas sur min; sed mi estas pli lerta ol
ili, prenas la plej apudan benkon kaj jxetegas gxin antaux la piedojn
de la plej antauxaj, tia, ke tuta aro faletas pro gxi kaj hxaose
ruligxas sur la planko. Tiun momenton mi uzas -- estas per alta salto
en la mezo de la tumulto, dekstren kaj maldekstren la trancxilon
mi pikas en iliajn fivizagxojn -- la pordo estas atingita -- mi
estas sur la strateto -- post mi mi auxdas la blekegadon de la
persekutantoj -- dank' al Dio, ke mi konas Antverpenon kiel mian
posxon. Tien cxi kaj tien ili cxasas, sed mi trompas ilin per
diversaj ruzajxoj; gvidas ilin al malgxustaj postsignoj kaj fine
venas tien cxi. Al la kajo ankoraux estas silentego -- mia fida
sxlosileto malfermas dompordon bone konatan -- kaj -- jen mi estas
savita por savi vin, kara _Myga_, dolcxa fiancxino. Sed auxskultu
do, ili ankoraux ne ekmalesperas pendigi la geuxzon -- diablo,
auxskultu do, la tuta garnizono vere estas alarmata -- haha,
granda honoro, sinjoroj! Dankon sindonegan, hahaha!"

Ridante auxskultis _Jan Norris_, tremante auxskultis _Myga van
Bergen_ la bruegon en la stratetoj.

"Ho, kara _Jan_, cxu vi estas tute certa, ke neniu vidis vin eniri
tiun cxi domon? Auxskultu do, la tuta tumulto ruligxas tien cxi -- ho
Dio, rigardu el la fenestro -- torcxoj kaj lancoj -- Jezuo, ili
frapas la pordon -- ili sercxas vin, _Jan_, kompatema cxielo, defendu
nin, perditaj, perditaj!"

La dompordo malfermigxis, oni sxajnis penetri en la domon; _Jan
Norris_ premegis la dentojn unu sur la alian kaj kaptis la prenilon
de la armilo.

"Trankviligxu, trankviligxu -- estas neeble! Trankviligxu,
_Myga_!"

"Ili venas, ili venas!" ekkriis la knabino. "Ili supreniras la
sxtuparon, ili trovos vin; _Jan_, _Jan_, mi mortu kun vi!"

La juna geuxzo estis pala kiel la morto.

"Cxu malsingardeme mi vin tiel gvidis en dangxeron, _Myga?_ Estus
terure. Pro la jxuro de la geuxzoj, jen ili penetras supren la
sxtuparon. _Myga_, ho _Myga_!"

"Mi mortu kun vi, _Jan_", spiris la junulino, sin krocxante al la
brusto de la fiancxo.




IV.

La atako.


Ne nur en la "Blazono de _Alcantara_", ne, en cxiuj tavernoj de la
multtrinkeja urbo Antverpeno la _luogotenente Leone della Rota_ estis
hejme. Tiun vesperon li estis treninta kun si sian amikon kaj estron
_Antonio Valani_ en la trinkejon "Ora Leono", kaj nevole, kiel
kutime, la kapitano lin estis sekvinta tien.

Sed kiu povis rezisti, se _Leone della Rota_ volis atingi ion?

Pli senpripensa ol malbona, la juna leuxtenanto rigardis la mondon
kiel grandan ludejon, la militon kiel belegan okazon por senmalhelpe
fari petolajxojn. Kiel gajan petolajxon li rigardis la rabadon de la
bedauxrinda orfineto; -- en lia sentauxga petola kapo la plano de tio
estis naskigxinta; gxin realigi, post kiam lia amiko kun penado estis
konvinkita -- estis honora devo por li. Kiom interesis la gxenovan
sentauxgulon la afero de la ribelaj provincoj kaj la katolika mosxto
de Hispanujo? Herezulinoj povis esti belaj kaj aninoj de la sole
felicxegiga eklezio malbelegaj. _Leone_ preferis multe cxarmajn
herezulinojn al malbelaj katolikinoj, kaj penadis, ne pereigi la
malnovan proverbon, kiu estis uzata en Italujo pri lia patro-urbo:
Gxenovo havas maron sen fisxoj, landon sen arboj, virojn sen fido kaj
kredo.

En la taverno "Ora Leono", kiel ni jam scias per la rakonto de _Jan
Norris_, li estis farinta la lastajn interkonsentojn kun _Antonio
Valani_ pri la plano de rabado. Se gxi estos havinta sukceson, kaj
se la _Andrea Doria_ felicxe estos reveninta de sia entrepreno, se
la Nigra Galero estos kaptita aux detruita, nun kiu riskus akuzi
la venkintojn? Sed se la galeono ne revenos, tiam -- tiam la lasta
faro estis inda al la fino. Pripensi, ke ankaux io tria povos okazi,
ke la _Andrea Doria_ povos hejmveturi ne vidinte la malamikan
sxipon, _Leone della Rota_ opiniis tute neinda al si. Sed la
kapitano jam lasis sin konduki de li, kiel kaj kien li volis. --

Al la persekutado de la maltimema akvogeuxzo la du gxenovanoj tute ne
estis partoprenintaj. Brako sub brako ili vagis tra la stratetoj, en
kiuj la ekscitata popolo sin pusxis, al la kajo.

"Ni do estus malsagxuloj cxasi la friponon", ridis _Leone_. "Ni lasu
la aliajn postkuri la frenezan almozulon. Pro la kolomboj de
_Afrodite_, de kiam mi servas al la alie tiel senkora _Antonio
Valani_ kiel gvidisto en la cxarma regno de la amo, mia animo flugas
alte super tiu cxi nebula lando. Ho Amoro, kordresisto, vian atakan
standardon mi sekvas; ho Diino de _Cythere_, donu al ni vian cxielan
sxirmon!"

"Mi petas vin, _Leone_, estu prudenta, ne estu malsagxulo. Mia animo
estas nedifinebla. En mia tuta vivo mi ne portis tian senton en la
brusto, _Leone_, sxajnas al mi -- _Leone_, dum la tuta tago, la tutan
vesperon mi havas antauxsentojn tiel neklarigeblajn -- _Leone_,
kondutu bone, eble baldaux vi estos mia anstatauxanto, estro de
_Andrea Doria_ ..."

"Kaj vi _viceadmiraglio_ de lia mosxto _Don Federigo Spinola_."

"Aux kadavro sur la mara fundo!" murmuris la kapitano.

"Kio? mortantauxsentoj? mortantauxsentoj sub la fenestro de la
knabino amata?!" ridis la leuxtenanto. "Nu pro cxio, kio okazas en la
mondo, tio estas dia. Ho, ke mi estu _Francesco Petrarca_, por tuj fari
soneton pri tiu belega humoro! Jen, revulo, ni jxus estas sub la
fenestroj de via _innamorata_; -- sxia lumeto brilas ankoraux; -- hola,
kia ideo! -- _Antonio Valani_, amiko de mia junagxo, por forcxasi
viajn mortantauxsentojn, ni -- ni tuj, tuj en tiu cxi momento faru
viziton al la dolcxulino tie supre."

"_Leone?!_"

"Trasercxu sxian domon. Cxiuj frenezaj ideoj estu lauxdataj! Antauxen
pro la nomo de la regxo, antauxen pro la nomo de la amo!"

"_Leone, Leone!_"

"Lasu min", ridis la leuxtenanto. "Mi petas vin, cxu la geuxzo, kiun
la mallertuloj sercxas tie, ne povas esti kasxita same en la logxejo
de la knabino, kiel en iu de la aliaj domoj de tiu cxi urbo?
Antauxen, antauxsentema Antonio, antauxen, ni trasercxu la domon de
via cxarma amatino kaj dume des pli bone konatigxu kun la endomaj
rilatoj por la sekvanta nokto."

Antaux ol la kapitano povis reteni la sovagxan amikon, tiu cxi estis
kurinta al la pordo de _Myga_, kontraux kiu li frapis per la pugno,
kriante per lauxta vocxo:

"Malfermu! malfermu en la nomo de lia katolika mosxto en Hispanujo!
Malfermu! Perfiduloj kaj malamikoj estas kasxitaj en tiu cxi domo!"

Tuj de cxiuj flankoj kunfluegis soldatoj, sxipanoj, kaj urbanoj de
Antverpeno al la pordo, kiu kondukis al la logxejo de _Myga_. De
momento al momento kreskis la amasoj. Duone malespere la kapitano
_Valani_ sercxis malhelpi la bruegon de la sovagxa amiko; sed jam
estis tro malfrue. La dompordo malfermigxis, kaj la logxantoj de la
konstruajxo, en kiu logxis _Myga_, cxarpentisto, sxuisto, urba
skribisto kun la familioj kaj kunuloj, vidvino kun multaj infanoj,
sin kasxis timeme en la anguloj, teruritaj per la penso, ke unu el la
nederlandaj ribelistoj estis rifugxinta sub ilia tegmento. Nur
kurbigita maljunulino kuragxe kun la lampo en la tremanta mano
kontrauxiris la entrudulojn kaj certigis per krieganta vocxo, ke
neniu rifugxis en tiun cxi domon; do malpleje nederlanda akvodiablo.
"Dio malhelpu sxin" -- sxi diris -- "sxirmi akvogeuxzon"; cxu ne sxia
edzo, sxia bedauxrinda mortinta edzo estis jxetata per la furiozaj
monstroj de sia fisxistboato en la akvon kaj mizerege pereis?
Kion helpis al sxi la certigoj? Neniu auxskultis, la domo plenigxis
de hispanaj soldatoj, italaj sxipanoj kaj la mizerularo de la
stratetoj. Timaj kaj doloraj krioj baldaux penetris el la diversaj
logxejoj; oni batadis kaj turmentis iomete, oni rabadis iomete. --

"Antauxen, Antonio! ne malrapidu!" kriis _Leone_. "Antauxen, supren
la sxtuparon en la cxielon."

Li tenis la maljunulinon je la kolumo kaj per la plej sxercaj minacoj
devigis sxin antauxen lumigi per la lampo.

"Gaje, gaje, panjo! La aliaj sercxas sube, ni supre -- antauxen, kaj
ne estu tiel gxenema, mi ne rigardas vian tibikarnon. Ehe, Antonio,
-- ne restu malantauxe --!"

"_Leone_, mi vin petas!"

"Ha ne, antauxen, antauxen, _madonna_! Haha, Antonio, kia leporo vi
do estas dum tia dolcxa aventuro! Kio farigxus de vi, se vi min ne
havus? Jes -- tiu cxi sxajnas esti la lasta sxtuparo -- venko! venko!
_mille gracie_, maljuna sibilo. Tie cxi, tie cxi, _Antonello_ -- en
la nomo de la regxo; malfermu, malfermu! Perfiduloj kaj belaj
knabinoj tie cxi estas kasxitaj; malfermu, malfermu en la nomo de la
regxo! En la nomo de la katolika mosxto de Hispanujo, venu el la
nesteto, dolcxa birdeto, malfermu kaj eldonu la dolcxan ribelan
koreton!"

Kun busxo ridanta la sovagxulo kaptis la kapitanon je la
sxultro kaj premis lin kontraux la pordo, kiun li vaste malfermis
-- rigide, dube staris la du gxenovanoj.

Kun zorgo kaj timo kreskantaj _Jan_ kaj _Myga_ estis auxskultintaj la
bruegon en la stratetoj. Kiam la sovagxa tumulto penetris ecx en la
domon, la fiancxino malespere petegis la fiancxon sin kasxi.

Sed kio povis farigxi por savi ilan ambaux?

En la sekvanta momento cxio estis tro malfrua. Tro rapide _Leone
della Rota_ supren saltis la sxtuparon.

En la maldekstra brako _Jan Norris_ tenis la svenintan fiancxinon,
konvulsie la dekstra mano kaptis la brilan armilon. Li ne sciis, kion
komenci, cxia anima agemo estis forlasinta lin en tiuj teruraj
sekundoj. Kion ankaux estus helpinta al li cxiu anima agemo? Perei
devis _Jan Norris_ kaj _Myga van Bergen_, almenaux laux homa sagxo.

"Pro cxiuj diabloj, kio estas tio?" ekkriis la gxenova leuxtenanto.
"Nu, tio estas ne malbona! tio ja estas gajiga renkonto, -- tion mi
nomas frapi du musxojn per unu frapo. Holla, _Antonio Valani_, nun
akiru al vi vian cxarman kolombineton! Havi tian rivalon vi do ne
supozis? Teren la geuxzon! pendigu lin!"

El la ingo flugis la glavoj de la gxenovanoj.

"Gardu vin Dio, _Myga_!" kriis _Jan Norris_, svingante la klingon.
"Malantauxen, vi italaj friponoj!"

Elpusxante la sovagxan geuxzan krion: Plivolonte turko ol fipapano!
la direktilisto de la Nigra Galero subkuris la klingon de _Leone
della Rota_, pusxo -- kun krio sin turnis la estro de _Andrea Doria_
kaj sxanceligxis; tintante la glavo falis el lia mano, teren falegis
_Antonio Valani_. Super la korpo de la gxenovano saltis la
akvogeuxzo, sed dua bato tusxetis nur la maldekstran sxultron de la
leuxtenanto. Sxipanoj de la galeono _Andrea Doria_ suprensaltis la
sxtuparon svingante la sxiptrancxilojn. Sovagxa sanga batalo farigxis
en la malvasta spaco; svenante _Myga van Bergen_ kusxis tere.
Hispanaj kaj albanaj soldatoj pligrandigis la tumulton, lampoj kaj
torcxoj estingigxis, ardetis sur la planko, estis denove bruligataj.
La plej malmultaj efektive sciis, kio okazis, kaj kiam subite la
krio: fajro! fajro! sonis tra la domo, la konfuza bulo disigxis pro
panika terurigxo kaj ree malsupren rapidis la sxtuparon. Sufokanta
fumo plenigis cxiujn lokojn de la domo; tra gxi la gxenovaj sxipanoj
trenis la estron mortvunditan kaj la enkatenigitan akvogeuxzon _Jan
Norris_! Tra la fumo _Leone della Rota_ malsupren la sxtuparon portis
la senkonscian _Mygan_ sur la straton, kie jam nova batalo minacis
naskigxi inter la sxipanoj de _Andrea Doria_ kaj la hispanaj
soldatoj, kiuj volis forpreni de tiuj la kaptitojn. Sed tamburrulo
anoncis la alvenon de estro pli altranga, al kiu _Leone_ raportis,
tiel bone kiel permesis al li la sveno, en kiu li sin trovis. La
_don_ gravamiene decidis, ke estas plej bone, alporti la vunditan
kapitanon, la geuxzon kaj la knabinon sur la sxipon, morgaux dum
la auxskultado cxiuj estos bele kunigitaj; la kaptito kiel pirato
cxiuokaze devos esti pendigata al velstango, tial ecx en tiu cxi
rilato estas plej konvene, lin forporti al la galeono. -- --

Kontraux la kajo ruligxis la amaso. Torcxoj lumigis la sovagxan
procesion kaj jxetis la flagrantan brileton sur la vunditan Antonion,
la senkonscian _Mygan_ kaj la enkatenigitan _Jan Norris_, kiu lasis
sin fortreni malsprite per siaj furiozaj malamikoj. Ecx nun ankoraux
_Leone della Rota_ portis _Myga_'n en la brakoj nesciante, kiamaniere
tio estis okazinta. Cxio ruligxis en lia cerbo -- kiel en songxo li
portis la malpezan sxargxon sur la galeonon.

En la kajuto oni preparis kusxejon por la vundita kapitano. Hxirurgo
venis, por ekzameni la vundon de Antonio ecx nun ankoraux senkonscia,
kaj skuis pri tiu la kapon. _Myga van Bergen_ kauxris en angulo de la
kajuto -- atentata de tute neniu. Al la granda masto oni ligis la
direktiliston de la Nigra Galero, kaj insultante cxirkauxis lin la
nekompatemaj malamikoj.

Nur malfrue cxesis la tumulto en la urbo, post kiam oni estis
estinginta la brulantan domon malantaux la havena muro. Pli frue
mallauxtigxis sur la galeono _Andrea Doria_. Senmove kusxis Antonio
sur la kusxejo, senmove sidis _Leone_ apud li, senmove kauxris _Myga_
en la plej malhela, plej malproksima angulo. Sur la tuta sxipo oni
apenaux auxdis ion alian ol la murmuron de la riverego, la bruadon
de la rigilaro en la vento kaj la pasxon de la gardisto, kiu kun
sxargita pafilo kaj bruletanta mecxajxo pasxis tien kaj reen antaux
la kaptito apud la masto neniun momenton cxesante observi lin.

Je la dua matene cxesis la vento tute, tiel ke ecx la grincado de la
sxnuregaro eksigxis. Estis silentego, kiu subitege des pli terure
estis interrompata per krio kaj pafa krakado.

El la kajuto rapidis la leuxtenanto _Leone della Rota_ sur la
ferdekon, el la hamakoj la sxipanaro.

La loko de la kaptito apud la granda masto estis forlasita. Kun
elpafinta pafilo staris la gardisto, jxetante cxirkauxen konfuzajn
rigardojn, inter la demandoj, la malbenoj de la oficiroj kaj de la
tacxmento.

"Jen, jen! super la bordon!" fine eligxis rauxka krio el la brusto de
la viro surprizita.

"Kie? kie? kie?"

Al la sxiprando cxiuj rapidis.

"Malsupren la boatojn! rapide, rapide", ordonis la leuxtenanto.

Vivigata estis la Skeldo, lumoj brilis tra la nokto; sed la noktoj
estas malhelaj en novembro. Vere oni kaptis kadavron nagxantan
malsupren en la rivero, sed ne estis tiu de _Jan Norris_. Sur ambaux
bordoj malsupren de la rivero flugis la alarmsignaloj; sed
sensukcesaj estis cxiuj penadoj de la boatoj elsenditaj de cxiuj
sxipoj ankrigitaj antaux Antverpeno.

Cxu _Jan Norris_ estis savinta sin? Cxu li mortis en la ondoj?

Kiu povis diri tion?

Sed kiom _Myga van Bergen_ en sia angulo auxskultante levis la kapon,
auxdante, ke la geuxzo estis disiginta la ligilojn kaj saltinta de la
sxipo!

  *  *  *  *  *  *  *

La mateno krepuskis, sed gxi ne donis sciigon pri la forkurinta
akvogeuxzo.

Sur la ferdeko de _Andrea Doria_, _Leone della Rota_ pasxis kaj
repasxis, la brakojn kruciginte super la brusto, kaj murmuretis:

"Se nur li ne estus dirinta gxin! Li mortos per mia kulpo -- ho
Antonio, bedauxrindulo! Li antauxdiris gxin: mi estro de la _Andrea
Doria_, li -- li kadavro sur la marfundo."

La leuxtenanto ekstaris.

"Sed _Leone_ -- cxu ne eble baldaux -- eble morgaux -- postmorgaux la
sama sorto estos certa al vi? Kiu timas la morton? Morto estas pereo!
-- vivu la vivo. -- Jen venas la suno, libere mi denove spiras. -- la
sangaj nebuloj falas de miaj okuloj! Kun fajra sirakusa vino mi
trinksalutos la matenon, ecx se gxi estos la lasta, kiun mi
rigardos!"

La sxipa knabo alportis plenan pokalon de la bonega trinkajxo.

_Leone della Rota_ levis gxin kontraux la ardanta sunglobo,
malplenigis gxin per unu ektrinko kaj jxetis la glason malproksimen
en la riveregon: metante la piedon firme sur la plankon:

"Estro sur _Andrea Doria!_" li diris, kaj apenaux auxdeble li
dauxrigis: "Estro de _Andrea Doria_, kaj _Myga_ -- la krono de la
virinoj de Flandrujo -- mia -- mia!" -- --




V.

Febraj songxoj.


La trian fojon post la nokto, en kiu la garnizono de la
fortikajxeto _Liefkenhoek_ estis auxdinta la kanontondron de la Nigra
Galero kaj de la _Immacolata Concezione_ kaj la aerenjxeton de tiu
cxi sxipo, la vespero malsuprenigxis senventa kaj nekutime varma.
Veterospertuloj pretendis, ke plej baldaux estos multa negxo, kaj
versxajne ili estis pravaj. Post kiam la suno frumatene estis
levigxinta hele al la cxielo suficxe klara, gxi estis kasxinta sin
cxirkauxe je tagmezo en grava griza nubaro. Tiu nubaro estis pli kaj
pli kuntirinta sin, kaj dum la vespero gxi pli kaj pli malaltenigxis
sur la urbon Antverpeno, sur la teron, riveron kaj maron.

Ree ni trovas nin sur la gxenova sxipo _Andrea Doria_ en la kajuto de
la estro.

La plafona lampo jxetas la rugxetan lumon tra la kajuto, sur la
armilojn, kartojn al la parioj, sur la plankon, sur kiu la sangaj
tukoj kusxas, sur la kusxejon, sur kiu _Antonio Valani_ gxemas en la
vundfebro kaj fantazias, sur _Myga van Bergen_ genuantan apud la
malsupera parto de la kusxejo, sur la leuxtenanton _Leone della
Rota_, kiu staras apud la kusxejo de la mortanta amiko kaj vagigas
rigardojn sovagxajn kaj strangajn de la vundito al la rabita
junulino.

Je tagmezo _Leone della Rota_ akceptis kun indiferenteco la vortojn
de la admiralo _Spinola_ kaj de la guberniestro de Antverpeno, ke la
forkuro de la margeuxzo estas diabla faro, kaj li -- _Leone_ --
estas kulpa pri tio. Kun indiferenteco iomete pli malgranda li
auxdis, ke -- pro manko de iu pli bona -- la supera komando de la
galeono _Andrea Doria_ estos konfidata al li por la entrepreno
de la sekvanta mateno.

Pri la knabino sin trovanta je la bordo nek la guberniestro nek la
admiralo estis sin informintaj. --

Kun multaj laboroj sur la sxipo kaj sur la tero por la leuxtenanto
estis pasinta la tago, nur malmultajn momentojn li estis povinta
dedicxi al la mortanta amiko. Sed sur la sxipo kaj sur la tero --
cxie sekvis la junan gxenovanon la portreto de la bela flamlanda
knabino, kiun li tenis kaptita sur sia sxipo, kiu negardita kaj
nedefendita estos fordonita al lia arbitro, kiam -- la amiko estos
mortinta. Kvankam komence li penadis forcxasi cxiujn tiajn pensojn,
tamen cxiam denove ili sin trudis al li; neniamaniere li povis
forkuri de ili, kaj baldaux li tute cxesis batali kontraux ili. En
sia malespero la cxarma knabino sxajnis al li nur des pli dolcxa,
inter liaj sxipanoj kaj militistoj, en la armilejo, en la
antauxcxambro de la admiralo, en la stratetoj de la urbo sxi estis en
lia animo, genuanta kun torditaj manoj en la kajuto sur la _Andrea
Doria_. La pasio plej sovagxa ekbrulis en helaj flamoj kaj per la
plej sovagxaj sofismoj li penadis subpremi la kontrauxstarantan
konsciencon.

Kiom ankaux utilus al Antonio, se li, _Leone_, resendus la knabinon
de la sxipo al la tero?

Nun _Leone della Rota_ revokis al si la momentojn, kiam li estis
tenanta la gracian korpon de la knabino en la brakoj, kiam li estis
portanta la svenantan knabinon tra la fumo, tra la stratetoj. La
vento tiam blovis en lian vizagxon la blondajn buklojn de la
junulino. --

"Ne, ne, ne, _Antonio Valani_, via rajto pri la bela rabajxo
finigxas kun via vivo! Milita rajto, _Antonio Valani_, deprenu la
flagon kaj mallevigxu -- al mi nun la felicxo destinita al vi, kaj
morgaux -- morgaux al mi la pereo kaj al iu alia la venko! Milita
rajto, milita felicxo, bedauxrinda Antonio!"

Kun tiaj pensoj dum la vespera krepusko la leuxtenanto estis irinta
en la kajuton, kaj nun li staris, kiel ni priskribis, inter la
mortanto kaj la tremanta _Myga_, en la brileto de la malhela sxipa
lampo.

Oni estis intencinta porti la vunditan kapitanon sur la teron, sed
kun cxiu forto de estingigxanta estajxo _Antonio Valani_ sin
defendis; sur sia sxipo li volas morti, ne en la hospitalo. En sia
febra frenezeco li ne estis forgesinta, ke _Leone_ kondukis la
flamlandan knabinon, kiun li amas, al la bordo de la _Andrea Doria_.
Ju pli proksimigxas la morto, des pli li krocxigxas al tiu cxi amo,
des pli fortege gxi publikigxas. En la vivo li estus firme sxlosinta
gxin en sia interno, sen la interveno de sia kunulo _Leone della
Rota_. Mortante, febrafrenezante lia animo forjxetas cxiujn ligajxojn
gxenantajn; nenion de tio, kion li antauxe sentis, _Antonio Valani_
plu kasxas.

Bedauxrinda _Myga_! Kiel sxi genuas apud la malsupera parto de la
lito de la mortvundita gxenovano kun disigxantaj haroj, fantompala,
kun manoj vundtorditaj. Nenia savo, nenia!

La ondoj de la Skeldo englutis la amikon, kiu senpove batalis
kontraux la pereo de la amatino kaj sin jxetis en la malvarmajn
akvojn, por ne vidi sxian malhonorigon.

Kaj Dio? Ve, tro malhela estas la nokto, troa mallumo en la cerbo de
la malfelicxulino, por memori la grandan savanton el cxiuj dangxeroj.
Neniu povo en la cxielo kaj en la tero, por malhelpi la hontigon kaj
malhonorigon; -- ve al vi, _Myga van Bergen!_

Surde transsonoras de la katedrala turo la dekunua horo -- malrapide
la unuopaj batoj sekvas unu la alian kaj postsonas en la cerbo de la
knabino.

Denove la bruo de la urbo iom post iom plimalgrandigxas, denove
estingigxas unu lumo post la alia en la domoj malantaux la muro de
_Paciotti_, de la itala ingxeniero.

De tempo al tempo pligrandigxis la mallauxteco. Nur iafoje eksonis
sovagxa krio, gxojego; nur iafoje eksonis la rauxka kanto de bruta
soldataro aux la vocxo de la noktgardistoj kaj patroloj.

Kaj denove bruis la horlogxa radaro en la turo de la katedralo de Nia
Kara Virino; -- noktmezo!

De siaj kusenoj levigxis _Antonio Valani_ kaj jxetis frenezajn
rigardojn el siaj febre ardantaj okuloj cxirkaux si.

"Kie sxi estas? _Leone_, _Leone_. -- Vinon, lumojn kaj amon. _Leone_,
kie vi estas, kie vi sxin havas? Kie vi sxin kasxas? Mia sxi estas --
ho perfidulo -- perfida _Leone_ -- mia, mia estas la knabino! Hahaha,
mi ne estas mortinta, kiel vi opinias, _Leone_; -- mi vivas kaj
tenas, kio estas mia proprajxo --"

La frunto de _Myga van Bergen_ tusxis la plankon de la kajuto; la
leuxtenanto _Leone della Rota_ repremis mole la frenezulon en la
kusxejon kaj provis cxiumaniere lin trankviligi; sed cxiuj fortoj kaj
pasioj de la mortanto sxajnis ankoraux unu fojon ekflami en cxiu
ardo, antaux ol li estingigxis por eterne.

Ree kaj ree la furiozulo provis sin liberigi el la brakoj de _Leono_.

"Cxiuj manoj sur la ferdekon! al la remiloj, al la remiloj! Vivu la
regxo! -- Jen ili montras la flagon, -- la almozuloflagon, pafu, pafu
gxin! _Evviva Genova_ --  jen la admiralo aeren estas krevigata -- pafu,
pafu -- infero, infero, _Leone_, gardu la sxipon! gardu la sxipon,
_Leone!_ -- Estas finite -- ve, la geuxza flago -- al la
pafilego -- perdita, perdita! Gardu la sxipon, gardu la sxipon,
_Leone!_"

La malsanulo refalis; la leuxtenanto pretigis al li la kusenon; poste
li iris al la genuanta junulino.

"Kial vi maltrankviligxas, _signorina?_ Rektigu do vin; -- kial vi
tordas vin sur la planko? Dolcxa kolombineto, ne cxagrenigxu; regxino
vi farigxu, nelimigita estrino sur tiu cxi bona sxipo. Tio estas la
milito -- la unu devas malsuprenigi la flagon, kaj alte la alia igas
gxin flirti de la plej alta velstango. La bedauxrinda Antonio! Li
gxin antauxdiris -- al li farigxas la tombo, al mi la bela rabajxo;
-- mi vin amas, mi vin amas, stelo de Flandrujo, blanka rozo de
Antverpeno. Mi vin amas kaj vin tenas -- ne obstinu -- ne rigardu
tiel sovagxe -- mia vi estas, kaj neniu rabos vin de mi!"

"_Jan, Jan!_ Helpu! savu!" kriis la knabino, ne sciante, kion sxi
vokis.

"Lasu la geuxzon", murmuris _Leone_. "Cxu li ne vengxis, cxu ne la
bedauxrinda Antonio estos mortinta post unu horo? Kiom vin interesas
la korpo de la geuxzo, lasu gxin nagxi en la ondoj -- levigxu,
levigxu, mi diras, ne plu vi vundpremu vian blankan frunton sur la
fundo. Kion vi volas? Mortinta estas la geuxzo, mortas _Antonio
Valani:_ nun cxirkauxbraku _Leone_'n, la vivan _Leone_'n kiel bela,
fiera estrino."

"Kompatu, kompatu!" gxemis la knabino; sed la leuxtenanto ridis:

"Auxskultu, la unua horo! Je la kvina ni levos la ankrojn; gxis tiam
vi havos tempon por fini la ploradon; sed tiam cxesigu la plendojn
kaj gxemojn! Gxis la kvina estos suficxe da tempo por morti,
bedauxrinda Antonio, bedauxrinda amiko; -- ne levigxu, viaj vundoj
sangas denove -- kusxigxu -- kion vi ankaux deziras pri la knabino?"

"_Leone, Leone_, gardu la sxipon! La Nigra Galero -- gardu la
sxipon!" kriegis la mortanto febre songxante.

"Ha, la Nigra Galero!" murmuretis _Leone della Rota_, "nur je la
kvina komencigxos la cxaso; -- kvietigxu, kvietigxu, Antonio -- cxio
estas lauxorda sur la sxipo -- ne zorgu, dormu -- ekdormu!"

Denove la kapitano refalis kaj fermis la okulojn. Post la lasta
sovagxa emocio sekvis videble la lasta elcxerpigxo. Finis la vivon
_Antonio Valani_, estro de l'_Andrea Doria_.

La leuxtenanto gxin bone rimarkis; li gxemis kaj skuis la kapon:

"Bedauxrinda Antonio! Bedauxrinda amiko! Tiel baldaux vi devis
mallevi la velojn? Sed pro kio plendi, kaj tamen -- mi dezirus, ke
jam la mateno krepusku, mi dezirus, ke tiu cxi nokto jam estu
pasinta! Nur sur la vasta maro -- se -- se la kadavro estos jxetita
super la bordon, mi plibonfartos. Mi vere dezirus, ke la mateno
venu!"

Li pasxis kaj repasxis en la mallargxa kajuto, pli ol unu fojon li
tusxetis la malfelicxan _Myga_, kaj cxiufoje la bedauxrindulino
ektremis kaj sin pli dense premis al la muro.

"Morti, morti!" flustris _Myga van Bergen_ -- "ho, ke venu do la
morto, por savi min -- ke kaptu min la morto, kiel gxi kaptis la
amaton!" La lampo minacis estingigxi, _Leone della Rota_ denove
postulis lumon, vinon. Li bezonis ilin ambaux en tiu nokto; lia animo
prezentis sovagxan kaj brutan aspekton.




VI.

La Nigra Galero.


Sur la fortikajxeto _Liefkenhoek_ fiere flirtas la flago kun la
leono de _Leon_ kaj la turoj de Kastilujo. La sama flago flirtas sur
la fortikajxeto _Lillo_ kaj cxiuj aliaj fortikajxoj plenegaj da
pafilegoj gxis la grandegaj muroj de la citadelo de Antverpeno.

Akraj okuloj gardas sur cxiuj tiuj muroj kaj remparoj, kaj voko kaj
revoko nek tage, nek nokte silentas.

Sed proksima kaj vigla estas ankaux la malamiko. Cxiumomente li povas
aperi. Kiu konas la horon, je kiu li venos?

Cxirkaux la bordoj de _Zeeland_ frapadas la ondoj de la Nordmaro.
Logxas sur _Tholen_, sur _Schouwen_, sur norda kaj suda _Beveland_,
sur _Walcheren_ la sovagxa fera raso, kiu, unua, jxuris plivolonte
farigxi turka ol papa, kiu la argxentan duonlunon portas sur la
cxapelo kaj la neestingeblan gxismortan malamon kontraux la hispanoj
en la koro. Kiajn infanojn naskas la patrinoj sur tiuj sablomontetoj
cxirkauxlavataj per la maro! Defendu nur, turoj de Kastilujo, bone
nur gardu antaux la bastiono de Flandrujo, Leono de _Leon_; --
"plivolonte pereigita ol perdita estu la tero" -- tio estis zeelandaj
sxipanoj, kiuj de la venkitaj hispanoj apud _Veere_, apud _Leyden_
sxiris la korojn el la brustoj, mordis kaj jxetis ilin antaux la
hundojn:

"Mangxu, sed ili estas maldolcxaj."

Sur la fortikajxeto _Liefkenhoek_, sur la fortikajxeto _Lillo_,
sur la reduto _Cruys_, sur la fortikajxetoj _Perle_ kaj _Sankto
Filipo_, sur la fortikajxetoj _Maria_, _Ferdinand_ kaj _Isabella_,
sonis seninterrompe la voko:

"Bone gardu! Bone gardu!"

La pafilegoj sur la bordo de _Brabant_, la pafilegoj sur la flandraj
bordoj estas pretaj kracxi mortigon kaj pereigon sur la kuragxegan
sxipon, kiu spite al ili sercxas la vojon kontrauxflue al Antverpeno.

"Bone gardu! Bone gardu!"

Sed la nokto estas malhela, nek lunlumo nek stelbrileto heligas gxin.
Estas malfacile bone gardi en tiu nokto.

Kiom estas mallauxte kaj varme! Nur la mugxado de la grandega rivero
konstante sonoras en la avertan vokon de la militistoj sur la
remparoj:

"Bone gardu! Bone gardu!"

Kio krozas de la suda _Beveland_ la _Westerskeldon_, kie maro kaj
rivero sin reciproke renkontas kaj ne plu estas diferencigeblaj unu
de la alia? Kio glitas super la ondoj en la malhela nokto? Cent
terurigajn brakojn gxi movas, kiel sago flugas, egale al la fantoma
sxipo, egale al la Fluganta Holandano. Grandega sxipa korpo
tratrancxas la ondojn, gxin sekvas aliaj malpli grandaj.

Kiom malhelpas la zeelandanojn la malhelo? Ili scias trovi la vojon
sur la akvoj, sia patrujo. Unu malhela ombro sekvas la alian; en unu
linio ili glitas -- neniu sono al la bordo, ecx la remiloj senbrue
subakvigxas en la ondojn. Flustrataj iras la ordonoj de busxo al
busxo! Cxiu scias, kion li devas fari, cxiu per grava jxuro estas
devigata trudi la trancxilon en la gorgxon de la najbaro, se li per
bruo, per ne pripensita voko metos en dangxeron la sukceson de la
entrepreno.

Cxiu senkondicxe plenumos la jxuron, kaj se patron, fraton, filon
li devus mortigi.

Lumo maldekstre --

Fortikajxeto _Lillo_!

Lumo dekstre --

Fortikajxeto _Liefkenhoek_!

Klare kaj auxdeble la vokoj de la hispanaj gardistoj frapas cxiun
orelon sur la -- Nigra Galero kaj sur la sxipoj gxin akompanantaj.

Cxiu trancxilo, cxiu transrampilo estas preta -- ardetas la kasxitaj
mecxajxoj apud la pafilegoj; -- fortege batas la koroj de la
kuragxegaj viroj.

"Bone gardu! Bone gardu!" resonas en la malproksimo; grandan
dangxeron havas post si la kuragxaj maristoj. Vivu la geuxza felicxo!

Kio briletas dekstre?

La lumoj de la vilagxo kaj fortikajxeto _Callao_.

Kio trembrilas apud la bordo de _Brabant_?

La lumoj de la vilagxo _Ordam_.

Kia mallauxto nun estas en tiu loko, kie la ponto, la _Estakada_ de
Aleksandro _Farnese_ iam levigxis, la miraklo de la centjaro. Kia
genio lumis tie! Kiom da sango fluis tie.

En tiu loko verkis _Johann Baptista Plato_ kaj _Barocci_; en tiu loko
krevis la fajrosxipo de _Frederiko Giabinelli_ kaj plenigis aeron,
teron kaj maron per ruinoj kaj dissxiritaj homaj korpoj.

Ankoraux nun, post tiom da jaroj, kelka respublikema urbano de
Antverpeno nokte eksaltas el la dormo kaj opinias, ke jxus li estas
vekata per la krakado de la granda eksplodo, kiu povis savi la
grandan urbon kaj ne savis.

Sensone forglitas la Nigra Galero kun la ombrosimila sekvantaro super
la terura loko --

"Gardu! Bone gardu!" eksonas la vocxo de la redutoj de _San Pedro_
kaj _Sankta Barbara_.

La lumoj de _Predigerhof_! la lumoj de la fortikajxeto _Maria_, la
lumoj de la fortikajxeto _Ferdinand_ -- sonorilo, surde kaj solene,
eksonas en la mallumo -- -- la sonorilo de la turo de Nia Kara Virino
de Antverpeno. --

La dua horo!

Je sia loko staras la estro de la Nigra Galero, la brilan glavon en
la mano; sed alia kondukas en tiu nokto la sxipon kaj la sxipanaron.

Se nur la plej malmulta lumero falus sur la vizagxon de tiu
kondukanto, vi ektimus pro tiu vizagxo.

_Jan Norris_, la fiancxo de _Myga_, kiu estas kaptita sur la _Andrea
Doria_; _Jan Norris_, la akvogeuxzo, kiu lasis la fiancxinon en la
manoj de la malamikegoj; _Jan Norris_ kondukas en tiu nokto la Nigran
Galeron!

La okulo de _Jan Norris_ vidas en la nokto, gxi penetras la mallumon
kiel la plej helan tagon.

Savo -- Vengxo!

Gardu vin, _Leone della Rota_, malfelicxon kovas la nokto. Gardu vin,
_Leone della Rota_, ne estas la tempo, por sin surdigi per virinamo
kaj sicila vino! Gardu vian sxipon, _Leone della Rota_, gardu vin --
gardu vin kontraux la -- Nigra Galero! -- -- --

Sur la _Andrea Doria_ cxio estis ordonita kaj farita. Ankoraux tri
horojn, kaj la gxenova sxipo estos ekmarsxinta, por sin kunigi kun la
kvar antauxirintaj galeroj apud _Biervliet_ por la cxaso al la Nigra
Galero. La sxipanaro uzis la mallongan tempon, kiu ankoraux estis
donita al gxi, por dormi, ecx la gardistoj dormis sur la ferdeko, kaj
la mecxajxo de la soldato apud la transirejo estis estingigxinta kiel
cxiuj aliaj mecxajxoj sur la sxipo. Cxu la sxipo ne suficxe estis
gardita sub la muroj de la urbo kaj la remparoj de la citadelo?

De la cxefa masto la sxiplanterno jxetas malkvietan flagrantan lumon
sur la ferdekon. El la fenestroj de la kajuto falas malforta lumeto
sur la malhelajn ondojn de la Skeldo, kiuj preterrapidas.

En la kajuto sin levas alten de la kusxejo de _Antonio Valani_, la
leuxtenanto _Leone della Rota_.

"Estas finite!" diris li. "Li estas mortinta, cxu vi auxdas, _bella
fiamminga_, li estas mortinta kaj -- estro de tiu cxi sxipo estas
_Leone della Rota_! Cxu vi auxdas, belulino; mi ekposedas la
heredajxon, -- ecx vi estas la mia; per la lasta spirado de la amiko
vi farigxis la mia."

Denove plenigis la leuxtenanto de _Spinola_ la pokalon je vino.

"Kial vi vin forturnas kaj ektremas, bela _Myga_? Li estas mortinta,
lia koro finbatis. Sed la mia ankoraux sovagxe kaj forte batas. Certe
li estis mia amiko; sed per via amo mi vengxas ja lian morton."

Li levis la pokalon kaj eltrinkis.

"Al via memoro, bedauxrinda Antonio -- sur la vasta maro vi havos
noblan maristan tombon. Ne sur la lando ili devas vin ensxoveli, sub
la gajaj ondoj vi dormos, kiel decas al gxenova ido. En la brakoj de
la maraj virinetoj vi dormos --"

"Kompatu, sankta Dio, sendu la morton, savu min, savu min!" ploris la
malespera knabino; sed la ebria _Leone_ ridis sovagxe kaj fisone.

"Ne rigardu min tiamaniere, regxino -- hodiaux al mi la sorto,
morgaux al alia -- tio estas la milito, tio estas la vivo. Cxu vi
opinias, ke mi gxemu kaj murmuru pregxojn kiel pastracxo apud la
kadavro de la amiko? Ha, se ni estus apud la bordo de la ligura maro,
per rozoj kaj mirtoj ni ornamus la harojn por festi la belan nokton!
En la nomo de la vengxo, en la nomo de la venko, venu en miajn
brakojn, sovagxa geuxzino, venu kaj estu la mia, bela herezulino."

Kun fisona krio _Myga van Bergen_ sin krocxis al la fostoj de la
kusxejo, en kiu kusxis etendite la pala sangmakulita korpo de
_Antonio Valani_. Cxe la mortinto sxi sercxis sxirmon! Sed sovagxe
ridante _Leone della Rota_ tiregis la malfelicxulinon alten kaj en
siajn brakojn. Per ardantaj kisoj li kovris sxian busxon kaj sxiajn
nudajn sxultrojn -- kiam surda falo eksonis super lia kapo, ke la
lampo sub la plafono per tio ektremis. Krio -- lukto -- dua falo --
piedbato kaj pasxado de multaj piedoj -- sovagxa kriado -- kaj akra
krako de karabeno -- terurplena, malfelicxplena voko:

"La geuxzoj! la geuxzoj! la geuxzoj sur la sxipo! Perfido! perfido!
_All' arme! all' arme!_"

"Kio estas tio? _diavolo!_" ekkriis la leuxtenanto, lasante la
knabinon kaj ekkaptante la glavon. -- -- Desur la sangoplena kusxejo
ankoraux unu fojon sin levis la korpo de _Antonio Valani_, ankoraux
unu fojon sin malfermis la okuloj vaste kaj rigide kaj fiksis la
leuxtenanton:

"Defendu la sxipon -- perfidulo! Malnoblulo --" subite nigra
sango ekfluegis el la busxo, reen falis _Antonio Valani_ -- la morto
nun efektive tenis sian kaptajxon.

Sur la ferdeko post la faligo de la unua gardisto la tumulto farigxis
pli kaj pli gxenerala kaj lauxta; la konfuzita, surprizita sxipanaro
elrapidis, la armilojn hazarde prenitajn en la manoj --

"Al la armiloj! Perfido! La geuxzoj!"

Malbenoj -- gxemado -- pardonpetoj.

Genuen denove sin jxetis _Myga van Bergen_, dum la leuxtenanto, kun
la glavo en la mano, supren rapidis. Sur la ferdeko lia piedo jam faletis
pro kadavroj kaj vunditoj planken kusxantaj. Sovagxa estis la batalo,
kaj la triumfa kriado de la nederlandanoj kaj la terura geuxza voko:
"Prefere turkoj ol fipapanoj!" jam komencis sufoki la armkrion de la
gxenovanoj, terure vekitaj el la dormo.

Kaj ecx nun ankoraux katosimile ili suprenrampis la pariojn de la
_Andrea Doria_. Ankaux la plej proksimaj komercsxipoj kaj malgrandaj
militsxipoj sxajnis esti atakitaj, cxar ankaux sur ili eksonis
batalkrio, estis pafata, eklumis torcxoj.

Malespere _Leone della Rota_ sin jxetis kontraux la plej proksimaj
malamikoj, per vortoj kaj agado kuragxigante la siajn al rezisto. En
la garda domo apud la kajo vekigxis tamburo kaj rulis la hispanan
veksignalon.

"La geuxzoj, la geuxzoj! La geuxzoj antaux Antverpeno! Perfido,
perfido, la geuxzoj en la urbo!"

Torcxoj supren kaj malsupren eraris apud la riverbordo, lumoj aperis
en la domoj malantaux la urbmuroj.

"Prefere turkoj ol fipapanoj! Venko, venko! La Nigra Galero! la Nigra
Galero! venko! venko!" ekkriis la geuxzoj sur la gxenova galeono,
cxiujn faligante antaux si. Pardonon oni ne donis; kiu ne estis
planken pikata kaj batata, estis jxetata de la sxipo en la akvon. La
vorto: la Nigra Galero! plenigis la korojn de la italoj per sovagxa
teruro kaj pli ol cxio alia ilin malkuragxigis. Parto senespere
forkuris, pli granda parto per la unua atako estis faligata; apud la
cxefa masto, lumigata per la sxiplanterno ankoraux batalis malespera
aro. Tie cxi kontrauxstaris la leuxtenanto _Leone della Rota_ kun la
plej kuragxaj el siaj soldatoj, kaj fine tie cxi la tuta batalo sin
kunigis. Jam la planko estis glitiga per sango kaj kovrita de
kadavroj; multaj sovagxaj geuxzoj falis per la glavo de la itala
leuxtenanto.

"Kuragxigxu, kuragxigxu, bravaj kunuloj -- aligxu al mi! Venos
helpantoj de la lando! Kuragxigxu, kuragxigxu!" kriis _Leone_,
zeelandanon faligante; sed anstataux tiu ekstaris nova batalanto,
pasxante super la mortigitaj.

"Antauxen, antauxen, vi margeuxzoj! Faligu la italajn tiranojn --
malsupren la fiflagon; malsupren de la masto! Cxu vi konas min,
italacxa fripono, -- malkuragxa knabinrabisto?"

"_Diavolo!_" ekkriis la leuxtenanto, rigida pro teruro kaj mirego;
sed tuj li trankviligxis. "Cxu vi ne dronis, petegisto? Ha, des pli
bone -- mangxu malvarman feron do -- jen!"

"Jen, jen! _Myga!_ savo! _Myga!_ vengxo! jen, fihundo, iru al la
infero kaj salutu vian kunulacxon de _Jan Norris_, la margeuxzo!"

Planken en sian sangon falis _Leone della Rota_, la gxenovano, kaj
_Jan Norris_ metis la piedon sur la bruston de la falinto kaj kriis
en lian vizagxon:

"Savita estas _Myga_! Almilitita estas la Sxipo! Rakontu gxin en la
infero!"

Samtempe li pusxis la sxiptrancxilon en la kolon de l'malamikego.

Mortigitaj dume estis ankaux la aliaj gxenovanoj, kiuj ne estis sin
savintaj per forkuro; la batalo sur la _Andrea Doria_ estis finita,
kaj jam la geuxzoj malligis la katenojn, kiuj ligis la sxipon al la
kajo.

En la kajuto kusxis _Myga van Bergen_ svene en la brakoj de _Jan_,
kiu suprenportis la fiancxinon el la terura loko, el la kunesto de la
mortinta kapitano _Antonio Valani_, al la fresxa aero.

La batalo dauxris ankoraux sur kelkaj sxipoj same atakitaj per la
nederlandanoj, sed jam kelkaj el ili, direktataj per geuxzaj manoj,
elglitis en la riveregon, kaj sovagxharmonie sonis la kanto de la
venkintoj tra la nokto:

  Vilhelmo Nassauxano,
  Germana mia sort',
  Fidela je l'patrujo
  Mi restos gxis la mort'.

De la malantauxa parto de la _Andrea Doria_ nun la trumpetisto de
la Nigra Galero trumpetis la saman melodion transen al la urbo, kaj
en sovagxa hxoro la venkintaj soldatoj kantis:

  Kiam de la hispanoj
  Ofendon pensas mi,
  La nobla koro sangas,
  Ho Nederlando vi!

Ecx la mortvunditaj geuxzoj sin levis de la planko je la solenaj,
harmoniaj sonoj -- kaj tiuj, kiuj ne plu povis kanti, tamen movis la
lipojn laux la vortoj de la kanto. Ankaux _Myga van Bergen_ per tio
revekigxis el la sveno, kaj ridante kaj plorante en la brakoj de
_Jan_ sxi kunkantis la himnon de libereco.

"Jen, mi do plenumas la promeson; kun kanontondro kaj sonorilkanto
kaj trumpetsono mi edzinigas vin! Savita, savita!" gxojegis _Jan
Norris_.

De la citadelo eksonis unu alarmpafo post la alia. Tamburo post
tamburo sur la muroj kaj la remparoj de la urbo akompanis la timan
vokon de la unuaj apud la kaja gruo. Kaj pli kaj pli lauxta farigxis
la movado de la granda flandra urbo malantaux la muroj kaj remparoj,
kaj kelka premita, kolera koro pli forte batis je la fieraj
malpermesitaj melodioj, kiuj obstinege ondumis kontraux la hispanaj
tamburoj, kaj des pli fortigxis, ju pli tiuj kontrauxbataladis.
La alarmsonorilegoj akompane eksonis de cxiuj turoj. Kaj nun de la
urbo kaj de la citadelo oni auxdis kontraux la kajo brukrakadon kaj
tintadon; areto post areto marsxis sur la urbmurojn, areto post areto
rapidis kontraux la riveron.

Sed pli kaj pli fiere eksonis tra cxiu tumulto:

  "La sxild' al mi' ho Dio,
  Vi estas gxis la fin',
  Al vi nur mi konfidos,
  Ne plu forlasu min,
  Por ke mi restu pia,
  Vin servu cxiuhor',
  Forpelu la tiranojn
  Vundintajn min je l'kor'."

Miloj kaj miloj da koroj auxskultis malantaux la muroj, kiujn
_Paciotti_ konstruis cxirkaux la urbo Antverpeno, en dolcxa tremado
tiujn sonojn: miloj kaj miloj da okuloj malsekigxis pro tio.

Sed nun neniun malrapidon plu! La Nigra Galero estis fininta la plej
belan verkon, nun estis necese gardadi la venkkaptajxon. Defendita
per la pafado de la Nigra Galero _Jan Norris_, la estro sur la
_Andrea Doria_, atingis la mezon de la Skeldo kaj malrapide malsupren
veturis lauxlonge de la urbo. Sep kaptitaj malpli grandaj sxipoj jam
kun la geuxzaj sxipoj antauxveturis; la Nigra Galero finis la
procesion.

Kia fulmado kaj krakado desur la remparoj de Antverpeno; kiel bone
respondis la geuxzaj sxipoj kaj la _Andrea Doria_, kiu nun sub la
almozulo-flago, per veloj gaje sxvelitaj de la matena vento, veturis
la riveron lauxflue; kiel sxiregis _Don Federigo_ la harojn pro tia
neauxdita faro!

Pafado el cxiuj redutoj kaj fortikajxetoj lauxlonge de la
riverego!

Hojho, hojho, geuxza felicxo, geuxza felicxo! Kiom ne interesas la
margeuxzojn, cxu la hispanoj pafas bone aux malbone? La vunditajn sub
la ferdekon, la mortintajn en la akvon -- hojho, hojho, jen denove
oni pafas de la Nigra Galero, antaux la fortikajxeto _Filipo_! Bum --
bum, jen reduto _Cruys_ sur la brabanta bordo.

Sed nun kondutu bone, nederlandanoj, la lasta riglilo, sed ankaux la
plej forta devas esti forigata.

Jen sube en la matena nebulo lokigxas fortikajxeto _Liefkenhoek_.

Jen sube en la matena nebulo lokigxas fortikajxeto _Lillo_.

Nun, vi geuxzoj, al la pafilegoj, kiu ajn ankoraux povas movi manojn
kaj piedojn.

Geuxza felicxo! Geuxza felicxo! -- -- -- --

Cxio estis preta en _Liefkenhoek_; la estro havis suficxe da tempo,
por sin prepari; jam cxirkaux la dua la kapitano _Jeronimo_ estis
vekinta lin. "Nu, kio estas, _sennor_?" estis demandinta la kolonelo,
kaj la maljunulo estis levinta la sxultrojn kaj dirinta: "Eble estas
ribelado en _Callao_, eble tumulto en Antverpeno, cxiuokaze mi
petegas vin veni sur la remparojn, _sennor_." Kolerete la estro estis
veninta al la sudorienta bastiono de la fortikajxeto kaj longtempe
estis auxskultinta. Kvaronon da horo poste la tamburo denove estis
vokinta la garnizonon sur la remparojn, kaj horon poste la kapitano
estis dirinta:

"_Sennor_ kolonelo, mi mortpafigus cxiujn dumnoktajn gardistojn." --

Kiom da tempo nun jam dauxris la pafilegtondro lauxflue de la Skeldo?
Ne estis mirige, ke cxio estis bonege preta sur la fortikajxeto
_Liefkenhoek_, por bone akcepti la Nigran Galeron!

Antaux sia kompanio la kapitano _Jeronimo_ pasxis kun malhela
mieno, kaj ju pli proksimigxis la pafado, des pli malhela gxi
farigxis, laux lia kutimo. Li tiom da tempo estis ludinta la ludon,
gxis tiu lin tedis -- ne, ne tedis -- gxis li estis tiel indiferenta
pri gxi, kiel pri la -- spirado. La kapitano _Jeronimo_ laux kutimo
nur estis movetinta la sxultrojn, kiam la sendito rajdanta tra la
lando alportis de la fortikajxeto _Perle_ la unuan pli detalan
informon pri la okazintajxoj apud Antverpeno. Kiom ajn koleregaj sin
estis montrintaj la kunuloj; la maljuna soldato de _Alba_,
_Requesens_ kaj _Farnese_ nur turnis la dorson al la sendito kaj
pasxis al sia kompanio.

"Kaj tiun popolon ili opinias ankoraux povi venki?" li murmuretis.
"Kiom da tempo jam estas enterigita en tiu tero la floro de
Hispanujo, la kerno de gxia forto. Ve al vi, bedauxrinda patrujo!"

La kanonoj de la reduto _Cruys_ interrompis lian memparoladon.
Eknegxis en la matena nebulo, oni vidis ne tri pasxojn distance.

"Jes, jes," murmuretis la maljuna soldato, "pafu nur ne vidante! kaj
jen -- denove estas tiu malbenegita melodio, la tombokanto de la
potenco kaj estimo de Hispanujo -- paf, paf, sxparu do vian pulvon,
vi per gxi ilin do ne eksigos -- jes, jes, pafu nur, pafu, la kanto
nur des pli lauxte sonas! Ho diablo, oni gxin jam parkere lernis."

En la pafilegtondron kaj la sonon de la nederlandaj trumpetoj zumis
la kapitano _Jeronimo_:

  "De Oranujo princo
  Mi estas sen ofend'.
  Hispanan mi la regxon
  Estimis cxiutemp'."

Li ne jam finis, kiam kuglo falegis apud li en lian kompanion kaj
teren faligis de gxi ses virojn, mortigitajn aux vunditajn. De la
gxenova galeono estis forpafita tiu kuglo; _Jan Norris_ sur la
ferdeko komencis pafi preterveturante la fortikajxeton _Liefkenhoek_.
La fortikajxeto tuj fortege respondis, sed nur malmulte malutilis la
geuxzojn.

Sur la ferdeko de _Andrea Doria_ staris apud la amato _Myga van
Bergen_.

Sxiaj okuloj brilegis; la kugloj de la hispanoj sxin tute ne gxenis.
Super la kapoj de la gefiancxoj flirtis venke la geuxza flago, la
flago de _Spinola_, malsupren sxirita, kusxis sub la piedoj de ili
ambaux.

"Ankoraux plenan sxargon, kunuloj! Pafu! pafu! -- pafu! por honori
_Myga_'n, mian fiancxinon!" vokis _Jan Norris_, svingante la
cxapelon. "Jen la meza velstango falas en la akvon! Ne domagxe! Hoj
ho! _Myga_, dolcxa fiancxino -- libera veturo! libera veturo! Auxdu,
kiel la Nigra Galero apud _Lillo_ pafegas! Hojho! hojho! Prefere
turko ol fipapano! Libera veturo! Libera maro! Ho dolcxa, dolcxa
_Myga_, ho cxarma kara fiancxino, kiel mi amas vin!"

"Ho _Jan_, _Jan_, en tia fiera maniero neniam ankoraux fiancxino
estis almilitata! Kion vi faris por mi!"

"Ha, kio do gxi estas?" ridis _Jan Norris_. "Italan sxipleuxtenanton
mi mortigis kaj la kadavron de itala kapitano mi jxetis en la maron.
La Nigra Galero savis vin kaj min -- eterne vivu la Nigra Galero!"

"Vivu! Vivu la Nigra Galero!" gxojegis la sxipanaro sur _Andrea
Doria_, kaj antauxe maldekstre tondrigis la danksaluton la nigra
sxipo, veturante sub la muroj de la fortikajxeto _Lillo_. --

"Lasu nur", diris la kapitano _Jeronimo_ al la kunuloj, kiuj volis
forporti lin de la remparo. "Mi mortu en la vasta aero, farigxos al
mi pli facile. Adiaux kunuloj, adiaux al vi cxiuj -- kaj kondutu bone.
Mi vidas cxirkaux mi nur junajn, junecajn vizagxojn, kunuloj, mi
deziras al vi pli da felicxo, ol atingis la pasinta armeo. Ni faris
nian devon, -- fosu nur sur la kampo de _Jemmingen_, sur la
_Mockerheide_, apud _Gemblours_ kaj apud Antverpeno -- -- ne ni
estas kulpaj, ke -- ni -- ankoraux -- estas -- en la antauxa
situacio! -- Adiaux, kunu--loj -- la gxisnuna armeo -- pereas!
Adiaux, kaj Hispanujo -- por cxiam, la kompatinda Hispanujo! ..."

La kapitano _Jeronimo_ estis mortinta kaj senvorte cxirkauxis lin
oficiroj kaj soldatoj de la garnizono de la fortikajxeto
_Liefkenhoek_.

La pafilega tondro estis silentigxinta. Felicxe cxiuj nederlandaj
sxipoj kun sia kaptajxo estis pasintaj la hispanajn fortikajxetojn.
Sed de malproksime ankoraux cxiam sonis la kanto de dekkvincentsesdekok:

  "Konfesos mi al Dio
  Kaj tuta lia pov',
  Ke mi hispanan regxon
  Estimi povis ne.
  Cxar Dion la sinjoron
  Kun mosxta cxiapov'
  Nur devis mi obei
  Pro sola la justec'."

La sonoj mallauxtigxis maren, kiam la fiera geuxza sxiparo kun sia
kaptajxo, siaj sangantaj vundoj kaj sia gloro veturis lauxflue de la
riverego en la plidensigxantan nebulon.



Piednotoj.

[1] Latina lingvo (Tiu dividos la kirasojn ecx de la kuragxuloj).

[2] Latina lingvo (citajxo el Eneiso).

[3] El la latina lingvo (Lia vivofino trovis lin maljuna kaj malricxa).



Notoj de tekstpreparanto.

Mi sxangxis cxi-subajn detalojn en la teksto:

  Pagxo  Originalteksto         Korektajxo
   12  la nederlando estro     la nederlanda estro
   31  apud mi du sxegoj       apud mi du segxoj
   42  knabinon sxur la sxipon knabinon sur la sxipon
   43  bruletanta mecxajo      bruletanta mecxajxo







End of the Project Gutenberg EBook of La Nigra Galero, by Wilhelm Raabe

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA NIGRA GALERO ***

***** This file should be named 24074.txt or 24074.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.org/2/4/0/7/24074/

Produced by Andrew Sly, Dave Morgan and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net


Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research.  They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.



*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     gbnewby@pglaf.org


Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.


Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.


Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

     http://www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.