Transcriber’s Note:

This e-text contains a number of words and phrases in Greek and Hebrew:
ταχύγραφοι
שְׁמַע אֲדֹנָי
If any of these characters do not display properly, you may have an incompatible browser or unavailable fonts. First, make sure that the browser’s “character set” or “file encoding” is set to Unicode (UTF-8). You may also need to change your browser’s default font. All text in non-Roman script will have a mouse-hover transliteration: ὧς.

A few typographical errors have been corrected. They have been marked in the text with mouse-hover popups. Variant spellings are discussed at the end of this file.

JOANNES BODINUS

COLLOQUIUM
HEPTAPLOMERES

DE
RERUM SUBLIMIUM ARCANIS ABDITIS

e codicibus manuscriptis
Bibliothecae Academicae Gissensis cum varia lectione
aliorum apographorum nunc primum typis describendum
curavit

LUDOVICUS NOACK



1970
GEORG OLMS VERLAG
HILDESHEIM · NEW YORK

Dem Nachdruck liegt das Exemplar der Herzog August
Bibliothek Wolfenbüttel zugrunde. Signatur: Li 565
Die fehlerhafte Paginierung wurde beibehalten.
There were no apparent problems with the Paginierung, but the footnote numbering was occasionally fehlerhaft.


Reprografischer Nachdruck der Ausgabe
Schwerin/Paris/London 1857
Printed in Germany
Herstellung: fotokop wilhelm weihert, Darmstadt
Best.-Nr. 5103 211

Praefatio
Liber Primus
Liber Secundus
Liber Tertius
Liber Quartus
Liber Quintus
Liber Sextus
Transcriber’s Notes on Orthography

JOANNIS BODINI

COLLOQUIUM HEPTAPLOMERES

DE

RERUM SUBLIMIUM ARCANIS ABDITIS.

E CODICIBUS MANUSCRIPTIS
BIBLIOTHECAE ACADEMICAE GISSENSIS CUM VARIA LECTIONE ALIORUM
APOGRAPHORUM NUNC PRIMUM TYPIS DESCRIBENDUM
CURAVIT

LUDOVICUS NOACK,

PHILOSOPHIAE DOCTOR, IN UNIVERSITATE GISSENSI PROFESSOR
EXTRAORDINARIUS.



SUERINI MEGALOBURGIENSIUM,

TYPIS ET IMPENSIS FRIDERICI GUILELMI BÆRENSPRUNG, TYPOGRAPHI AULICI.
PARISIIS,
FR. KLINCKSIECK.
1857 LONDINI,
D. NUTT.

LUDOVICO III.

MAGNO DUCI HASSIAE ET AD RHENUM

PRINCIPI AC DOMINO SUO INDULGENTISSIMO
LITERARUM ARTIUMQUE PATRONO SAPIENTI

HANC OPERIS BODINIANI EDITIONEM PRINCIPEM
VENERABUNDA MENTE

D. D. D.

EDITOR.

V

PRAEFATIO.


Joannes Bodinus, Andegavensis, atheismi sua aetate se suspectum reddidit cum libris quibusdam editis tum opere, quod quasi cygneam cantationem inedilum reliquit. Liber autem inscribitur colloquium heptaplomeres, non quod in septem partes distributus esset, sed quod septem viros, operam inter se partitos interlocutores, introduxit. Quorum primo Coronaeo Romano-Catholicorum, deinde Friderico Lutheranorum, Curtio Calvinianorum, Senamo omnium sectarum ethnicarum, Salomoni Judaeorum, Octavio Muhammedanorum, Toralbae denique naturalistarum causam tuendam commisit, qui omnes ita de fidei controversiis disputant, ut Toralbae ratio, quam autor ipse confiteri videtur, triumphet.

Leibnitius nobilissimus philosophus, quum recte perspexisset, quanta esset auctoritate et gravitate hoc Bodini colloquium ad cognoscendam et philosophandi rationem atque formam et religionis sensum rationemque aetate reformatoria usitatam, jam senex hujus libri editionem parari voluit. Quem laborem aggressus Polycarpus Leyserus, Jurisconsultus Helmstadiensis, quominus perficeret, prohibitus est magistratuum interdicto. Sub finem saeculi superioris Liber Baro Henricus Christianus de Senckenberg, collatis compluribus libris manuscriptis, exemplar hujus operis quam correctissimum perfecit, quod praeter alia duo ejusdem colloquii exemplaria, quae quidem minoris pretii sunt, inter ornamenta bibliothecae academicae Gissensis enumeratur1.

1. Cf. Adriani, viri nobilissimi ac doctissimi, qui est bibliothecae academicae primus praefectus, catalogus codicum manuscriptorum bibliothecae Gissensis. Francofurti a. M. 1840. p. 189 sq.

Quum igitur, probante Neandro, illustrissimo historiae sacrae auctore doctissimus vir Guhrauer libro singulari, qui anno 1841 prodiit, VI denuo virorum doctorum animos in Bodini colloquium advertisset, non inutilem me suscepturum sperabam laborem, si librum illum famosum, qui propter periculum, quod religioni recte colendae afferre videbatur, diu in bibliothecis ineditus latuit, typis describendum curarem. Hunc autem laborem, quo colloquium Bodinianum ad codices correctiores, quantum meae vires valebant, emendatum accuratius exprimendum pararetur, ita mihi perigendum censui, ut textu codicis Senckenbergiani quasi pro fundamento posito compluria exemplaria, quae et in bibliothecis Gissensi et Gottingensi Altonanaque asservantur, conferrem et scripturae discrepantiam ad marginem libri enotarem.

Haec suffectura esse spero ad introducendum librum nomine quidem et fama viris doctis et nostratibus et externis diu notum.

Dabam Gissae d. XXI m. Maii anni 1857.


Notes on spelling and consistency:

This is a 19th-century edition of a 16th-century text. Latin orthography follows modern conventions. The pairs i:j and u:v distinguish vowels and consonants; ligatures and diacritics—including æ and œ—are not used.

The editor appears to have regularized the spelling. Any remaining variations were left unchanged in this e-text:

The name FRIDERICUS sometimes appears as FREDERICUS.
Similarly:
“Muhammed” (and derivatives) / “Mahummed” / “Muhamed” / “Mahomed”
“Ptolomaeus” / “Ptolemaus”
“Origen” / “Origin” / “Oregin”

The word “auctor” and its derivatives also appear as “autor”.
Similarly:
“mist-” / “mixt-”
“Epicurae-” / “Epicure-”
“imo” (the conjunction) / “immo”
“praelium” / “proelium” and many other ae:oe pairs.

Dieresis in words such as “Israël” and “coëgit” is used randomly.

Greek accents have been left unchanged even where obviously wrong; only errors in spelling have been corrected. In Hebrew, only errors involving consonants have been noted. Impossible or unpronounceable vowel signs attached to the Name יהוה are as in the original. Quotation marks in the printed text follow the German „high-low“ pattern.

Citation format is as in the original. For example (adjoining pair from Book V):
2. Origenes l. 3 contra Celsum.
3. Orig. c. Celsum. Lib. III.
Homeric citations vary between Roman numerals and Greek letters, so “X” may mean either 10 (X) or 22 (Χ).